t. II (PL 64)

51 AN. MANL. SEV. BOETII 52modo.Nam quoniam subsubstantiti animatumcorpusel inaniinatum posuimus.si animatum corpuscontra inanimatumrespicias,substantiam divisisli.Si vero subalterna genera in ipsis ditlerentiis aspicias,specieniconstitues.Nam si animatumcorpusetquodsub ipso est sensibile corpus aspexeris.animalrespexisti. Item si rationalem ditferentiam contrairrationalem differentiam acceperis.genusquod estutronimque, id est animal divisisti.Si vero sub eoderaordine rationalem differentiamet et mortalemaccipias,hoininis sine dubio speciem demonstrasti.Ita hm differentiffi alio modo accepta; fiuntgenerisdivisibileSjid est genera dividentes.Alio vero modofiunt constitutivaB specierum,id est quae speciesdeclarentatque constituant.Nam si contrarias difjerentias respexeris, dividesgenus. Si vero subalternas,speciem consiilues.Differentiarum igitur vis,et separabilium etinseparabilium,cseteras tres res,id est genus,speciem,aecidensqne sic retinct,utpGrmutala comparationeper h«ceadem ipsaetiam permutenlur.Nam rationaleot mortale differentias si contra irrationale etimmortale respexeriSjdivisibiles suntgeneris differentii-e.Sinveroidem ipsum rationaleet mortiile adsuperiora comparaveris,specieserunt ejusquod eascontinet animalis.Si vero ralionaleaique morlale ad suhjeclum hominemconsideres,generaejusconstilurivasquedifjerenliacontemptabere.At verodeillisaliisinseparabilibusjid estpropriiscadunt differentiae inseparabiiis accidentis.Insepa-At vero ipsura animal rationale vel irrationale nonrabile namque est acoidens, cfficitas oculorum,Q ipsum agit,neque est in eorum actu positum, sedinetpotestate.Potest enim ex serationale atqueirrationaleprofundere.Quare quoniam species actu diffe-iiasi curviias.et alia hujusmodi.Et idem de separabilibusaccidentibus,id est decommunibus.Separabilenamque aocidens est,vigilare,dormire,currere,et sedere. Quod autem dicit: Sic igitur comipositasit super omnia substantia,ut sint ejus differentia»divisibiles animatumet inanimatum,contrarias differentiasin species monstrat. Quod auteni dicit :Haecdifferentiaanimataatquesensibilis socia a substantiffiperficiet animal, constitutivas specierumdifferentias mcnstrat.Sic igitur variis modis acceptaBvarias virtutes formasque sortitae sunt.Sedet divisibileset constitutivcs utraeque speciflee nominantur,et in divisionibus generum definitionibusque solajsunt utiles.CfBteras vero inseparabiles per accidens,inutiles.et multo magis illassuntinutiles,qua: separabilidifferentia discretioneque formatas sunt.Hasautem speciiicas differentias,qui de differentiarumdivisione tractavere, tales esse declarant quibusspecies agenere abundant. Quid autemsit breviterexplanandumest. Gontroversiaestutrum genusdifferentiasspeoierumsuaruminsehabeat,anminime,ut puta: Animal sub se habet species rationale etirrationale, id est hominem,et verbi gratia equum.Rationabilitatem igituret irrationabi!itatem,id est,hominisvelequidifferentias,quibus a sespeoiessubaniraalipositffi difi-erunt^utrumhabetutrasqueanimal,annon habeat in controversia est.Nam si animalquod genus est,neque rationaleest nequeirra-A.tionale, speciea qufe subipsosunt positaMstasdifferenliasnonhabebunt.Namsigenusistas differenliasnon habebitjUnde erunt specicbus differentiaj.quibusa seipsis differunl?Sed si quisdicat esse in genereistus differentirts(non enim haberedifferentiasspecies, nisi prius genus habuisset), aliud majuscontinet incommodum. Nam quoniam ssquesuntspeciesquapsubaliquogeneresupponuntur,etcequajiterhomoatque equus subanmiali genere ponunturnequehomo prius est neque equus, sed uterqueiequaliter aniinalis species nominantur.lgitursirationaleatqueirrationaleajqualitersubeodemgeneresunt,eruntetiam uno tempore.Quod si uno temporeet genus istas differentias habet, ut genus suaptenatura,idest animal rationale sit et irrationale,nonB est dubium quod eademres uno tempore duas contrarietatesinsesesubslanlialiterretineat, quod flerinequit. Quid igitur? Dicendum est quoniam genusactu quidemipso quodGreeci hkpytiaM vocantistasdifferentias non habet.At vero poteslate ab his ipsisdifferentiis, quas in suas species fundit non vacat.Quid autera sit actus et potestas castigatius explicandumest. Tantum interest actus a potestate,quantum homo ridens ab go ridere possit, nontamen rideat. Illeenim agit ipsam rem, ille tantumpotest, non etiam agit. Sic igitur et animal.Namque homo actu ipso rationalis est.Semperenimhomo rationalis,et nihil aliud est; et equus semperirrationalis,etejusirrationabilitasin actupositaest.rentias continet, genus vero poleslate, speoies agenere merito differentiis abundare dicuntur.Quoniamquod genus potest, id est differentias faoere,species non solum possunt,sed etiam agunt.In ipsisenira speciebus positae informataeque sunt. Estautem alia differentias definitio talis qus dicat differentiamesse quee ad plurimas species in eo quodquale sit,pra3dicatur.Differentiaad res plurimas dicipotest,ut rationalc dicitur adhominemrhomo enimestrationalis,dicitur ad Deum.Deus enim rationalisdicitur.sed non in eo quod quid sit,sed in oo quodquale sil.Nam si qualis homo sit interrogelur.ratiorvnalis continuo respondetur.Qualis Deussit siinterroges,rationale non absurde dixeris. Eoderaraodoetiam irrationabilitas dicitur et ad equum et adbovemet ad piscem et ad avem,qu£e omnia si qualiasint interrogaveriSjirrationabiliaprasdicantur.Bonaigitur et recta haec est deQnilio,id est differentia estquffi ad plurimas res specie distantes in eo quodquale prsedicatur.Et de mortali vero,et dealiis differentiis,eademestratio.Sequiturlocus perdifficilissed transferentis obscuritate Victorini magisquamrorpliyriiproponentis,qui hujusmodiest:Dicitenimomnemremqufficunqueestcorporeaexmateriaetformaconstare.Namquesistatuamdicas,constatstatuaex ffire(verbi gratia)et figura ilia quamei suus fiotor