t. II (PL 64)

1073 IN TOPICA CICEBONIS COMMBNTARIA. LIB. II. 1074mutuum datur, ex meo fit accipientis, atque ideo A sunt,id est qualitates, sed hoc ipsum quod contranonoogitur eamdemipsam pecuniam debitorrestituerecreditori.sed aliam tantara. In arca vero pocundumqualitatem propriam, sed secundum diriasunt, in contrariis esse dicuntur, quia nonsesitapecunia, et in nominibus debita, non sunt arstantiamplurimam sibi invicem conferunlur. Maximapropositio est, quod alicui convenit, id ejusgenti vel peouniae species, sed difTerentiee ; namargenti species.signatum ac non signatum essedictaesunt. Qualitas vero pecuniae in possessione positaevelnon posita3,sed non modis omnibusaiienaB,inhi3differentiis constat,ut alia sit in arca posita,reliquain nominibusdebeatur ; atquehooidoircodictumestne quis non a differentiis^sed a specie argumenlationemductamputaret. Qualitasenim substantialisnon speciebus, sed differentiis annumeratur. Cumigilur suum omne quod fuerit argentum vir uxorilegaverit, cumque raanifestum sit id ad eam perti-contrario non convenire.Ab adjunctis. Siea mulier ieslamentrm fecit, qumsecapite nunquam diminuit,nonvidelurexedictoproetorissecundum eas tabulas possessio duri ; adjungilurenim ut secundum servorum, secundum exsulum, secundumpuerulorum iabulas possessio videaiur exediclo dari.A^ljunctasuntjqusproximumacfinitimumlocumtenent, ut si unum eorum quoiibet exstiterit modo,alterum quoque vel exstitisse, vel exstare, vel exnerequod fuerit suiim legantis, id est quod in arca p staturura esse videatur .haec enim sibi quasivicinafuerit condiLum,nonpotest idem intelligi deeoquod sunt. Quae vero in existendo sibi sunt proxima,in nominibus debebatur, quonians^sicut dictum est, haec vel antecedere rem volunt, ut amor sa?pe con-id quod in nominibus debetur ab eo quod in arcapositumest plurimumdifferet.Factaiest igiturargumentatioab eo quod inerat, de quo quferebatur.Quaerebatur vero dc argento in nominibusdebito.Inhoc vero inerat propria differentia,qua ab alio differebatargento, eo scilicet quod in arca po.^^itumfuerit.Id vero est affectum,id estditferentia.Maximavero propositio, de rebus plurimum differentibus,idem intelligi non posse.Ex conlrario aulem sic . Non debet ea mulier cuivir bonorum siiorum ususfructus legavil,celis vinariisei oleai'iis plenis relictis piUare id ad se pertinere.cubitum, vel simul esse, ut pallor et timor, velevenire posterius, ul post iracuudiam caedes. Eaqueest adjunctorumnatura,ut separari quidem possint,tamen sese invicem monstrent.Nam neque qui amavit,neoessariopotitus est, et sspe qui potitus est,non araavit. Nec qui pallet, necessario timet, etseepe non timens pallet.Nec ex necessitate iratusoccidit, et occidit saspe aliquis non iratus. Sed tamensi de singulis inquiratur,eum concubuissequiamavit, et pallere qui timet,et ocoidisse qui fueritiralus, verisimile est, non quod ita necesse sit, sedquiaexvicinisvicinacolligimus. Namquodadexem-Usus enim non abusus legatus est : ea sunt inter se „ plum attinet hujus argumenti, haec similitudo estcoiitrariaQuod de aliqua re dicitur, id in ejus oontrariumnon potest convenire- Idem enim de duobus contrariisintelligi nullo modo potest. Quidam igitursupremaevoluntatis arbitriouxori bonorum suorumusumfructum legavit, mulier cellas vinarias oleasqueplenas ad usumfructum proprium devocabat.Quaeritur an penus quoque ususfructuslegatus sit;penus igitur ususfructus est subjectum, legatuspraedicatum.Acontrarioigitursumiturargumentumhoc modo ; Utimur his qufe nobis utentibus permanent,his vero abutimur quae nobis utentibus pereunt;ergo,cumpermanere ac perirecontrariasinl,usus quoque et abusus contraria necesse est judicentur.Quod si caetera quidem utendo permanent.Capitis diminutio est prioris status permutatio. Idmultis fierit modis solet,veI maxima,vel media,velminima.Maximaest,cum et libertas et civitasamittitur,utdeportatio. Media vero, in quo civitas amittitur,retineturIibertas,utin Latinas colonias transmigratio.Minima, cum nec civitas nec libertasamittitur.sed status prioris qualitatis imminuitur,vel adoptalio, aut quibuslibet aliis modis priorstatus,relenta civitate,potuerit immutari. Mulieresvero antiquo jure tutela perpetua continebat.Recedebantvero a tutoris potestate quae in manumviriconvenissent,itaque fiebateis prioris.statuspermutatio,et erat capite diminuta, quse viri convenissetin manum.Quaedam igiturquaese nunquam capitediminuisset,id estquee in manum viri minimeconcellaeautem vinariae atque oleariee utendo con- D venisset,sine tuloris auctoritatetestaraentum fecit.sumuntur,aliarura quidem rerum ususfructusesseponest ;penus veronon potestusus esse,sedpoliusabusus.Ergo cum vir uxori usumfructum bonorumsuorum legaverit, non potuit legare oontrarium,quod est abusus ; est vero abusus vini atque olei,vinum igitur atque oleum ad usumfructum mulierisnon potest pertinere.Argumentumabeoquodinipsoesl de quo agitur, id est ab ususfructus legatione,atque ab affecto, id est contrario ; contraria veroin contrariis non ita sunt, tanquam definilio in eoquo definitur, sed tanquam relatio. Omnis enimrelatio in relativis,omniaque contraria non id quodQuaeritur an secundumejus tabulas ex edicto praetorisdebeatdaripossessio.Hicsubjectusquidem terminus,mulierisnunquam capite diminutae tabulae,praedicatusveropossessionisconcessio.Sumiturergoab adjunctisargumentum,hocmodo.Nam sisecundummulierisltabulasnunquamcapitediminutaepos-sessio detur,nihil causae est cur non secundum puerulorumquoque et servorum tabulas ex edictoprastoris possessio permittatur. Quid enim officerepotest, ne secundum mulieris nunquam capite diminutaelabulas possessio deferatur? Id scilicetquod ea qua; testamentum confecerat, sui non fuit