27.09.2013 Views

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

1811<br />

1825<br />

1835<br />

1848<br />

1855<br />

tabel 3.2 aantal lagere scholen en scholen voor voortgezet<br />

lager onderwijs (Franse scholen) van 1811 tot 1855<br />

openb.sch.<br />

1806<br />

1993<br />

2190<br />

2440<br />

2479<br />

62%<br />

76%<br />

77%<br />

72%<br />

73%<br />

bijz.sch.eerste kl.<br />

298<br />

137<br />

136<br />

157<br />

260<br />

3.3.2 Het opperschooltoezicht<br />

10%<br />

5%<br />

5%<br />

5%<br />

7%<br />

bijz.sch. tweede kl.<br />

834<br />

494<br />

506<br />

809<br />

666<br />

28%<br />

19%<br />

18%<br />

23%<br />

20%<br />

totaal<br />

2938<br />

2624<br />

2832<br />

3406<br />

3405<br />

Het opperschooltoezicht berustte bij de landelijke overheid, in het bijzon-<br />

der bij een politieke functionaris die vanaf 1798, 1801 en 1805 achtereenvol-<br />

gens genoemd werd: Agent van Nationale Opvoeding, Lid van de Raad van<br />

Binnenlandse Zaken of Secretaris van Staat om met ingang van 1806 - met een<br />

onderbreking van enkele jaren van 1811 tot 1818 - als Minister van<br />

Binnenlandse Zaken gekwalificeerd te worden (Ditzhuyzen 1977, 17 e.v.). Zijn<br />

opdracht met betrekking tot het Nederlandse schoolsysteem werd in 1798<br />

omschreven in een "Instructie voor den Agent van Nationale Opvoeding". De<br />

landelijke overheid zette daarin uiteen dat de politieke functionaris bij het for-<br />

muleren van zijn onderwijspolitiek diende uit te gaan van "de eerbiedige<br />

erkentenis van een alles besturend Opperwezen" die "de banden der Maat-<br />

schappij" versterkte. Als richtlijn voor het Nederlandse schoolsysteem werd<br />

naast een godsdienstige vorming de verstandelijke ontwikkeling van leerlingen<br />

van lagere scholen, Franse scholen en Latijnse scholen bepalend geacht voor<br />

het onderwijsbeleid. De "verlichting en beschaving van alle de leden der maat-<br />

schappij" dienden "zoo veel mogelijk bevorderd" (Hoorn 1907, 8 e.v.) te wor-<br />

den.<br />

Aan het begin van de landelijke onderwijsontwikkeling was J.H. van<br />

der Palm als Agent van Nationale Opvoeding de belangrijkste politieke func-<br />

tionaris. Onder zijn leiding werden gedurende de periode van 1799 tot 1805<br />

de grondslagen gelegd voor wet en regelgeving van het Nederlandse school-<br />

systeem. Overeenkomstig zijn opdracht diende de Agent aandacht te besteden<br />

aan alle Nederlandse onderwijsinstituten. Het lager onderwijs kreeg evenwel<br />

prioriteit. Van de kinderen van 12 jaar en ouder bezocht in 1811 ongeveer 6%<br />

111

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!