"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

ontwerpmemories van toelichting. Aan het vernieuwingsrapport van de
Ineenschakelingscommissie had het rijksschooltoezicht echter - afgezien van
een enkele inspecteur - niet in die mate meegewerkt als ten tijde van Van den
Ende en Steyn Parve mogelijk bleek. Er was het rijksschooltoezicht slechts op
onderdelen om advies gevraagd. De traditie van de eerste decennia van de
negentiende eeuw met betrekking tot het lager onderwijs (lo) en van de jaren
zestig en zeventig van genoemde eeuw ten aanzien van het middelbaar onder-
wijs (mo) was doorbroken. Twee keer had het rijksschooltoezicht daadwerkelijk
en intensief meegewerkt aan een schoolwetgeving en de realisering ervan. Bij
de aanvang van de twintigste eeuw was er geen sprake meer van dat het
rijksschooltoezicht de hand had in de opstelling en uitvoering van wettelijke
maatregelen ten aanzien van het onderwijs. Over het rijksschooltoezicht en
over zijn betekenis en invloed werd in het Ineenschakelingsrapport zelfs met
vrijwel geen woord - met uitzondering van enkele opmerkingen over het toe-
zicht op het lager onderwijs (RPTa II 1910, 103 e.v.) - gerept. De wetsont-
werpen ten behoeve van een andere structuur van het Nederlandse schoolsys-
teem, zoals die vermeld werden in het rapport van de Ineenschakelings-
commissie, waren het resultaat van werkzaamheden van buitenstaanders.
Genoemde commissie bestond uit vier hoogleraren en drie parlementsleden.
Schoolopziener H.Th. 's Jacobs was korte tijd - tot 1906 - hun secretaris. Hij
werd aanvankelijk vervangen door een ambtenaar en later - in 1908 - door
een hoogleraar. De commissie stelde de hoofdlijnen van een schoolreorgani-
satieplan op, waarvan opgemerkt werd dat het "vrij wel afgebakend mocht
heeten" (RPTa I 1910, v). In 1913 strandde echter een viertal wetsontwerpen
tot wijziging van en aanvulling op de wetten op het lager, middelbaar, voorbe-
reidend hoger en hoger onderwijs, ontwerpen die gemspireerd waren op het
rapport van de Ineenschakelingscommissie.
De uitslag van de verkiezingen van het jaar 1913 stelde de minister van
binnenlandse zaken niet meer in de gelegenheid zijn wetsconcepten te verde-
digen, maar zijn poging tot reorganisatie van het Nederlandse schoolsysteem
werd ook niet door zijn opvolger overgenomen (Dodde 1981b, 26 e.v.). Het
onderwijsdepartement had weinig succes, mede doordat het parlement matig
gemteresseerd was in onderwijsaangelegenheden. Slechts over de al dan niet
vermeende aantastingen van de vrijheid van onderwijs werd gediscussieerd. In
1913 bleek dat de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal nauwelijks
403