"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

Nederland opgesteld overzicht van inhouden van lagere-schoolvakken - die,
naar zijn opvatting, de vrijheid van inrichting aantastte. Omdat de "Leidraad"
geschreven was door rijksschooltoezichthouders onder leiding van hoofdinspec-
teur L. Welling konden de didactische mededelingen in de "Leidraad", naar de
mening van Roosjen, beschouwd worden als een "officieel stuk", dat zou kun-
nen leiden tot "oogendienarij". Om de onderwijsinspecteur te plezieren, zijn
advies - de "Leidraad" zou slechts een advies zijn - zonder voorbehoud, zo
vreesde Roosjen, opgevolgd. "De verantwoordelijkheid voor den gang van het
onderwijs ligt bij het hoofd der school en niet bij den inspecteur of schoolopzie-
ner" (Roosjen 1939, 31 e.v.), meende Roosjen evenwel. De rijksschooltoezicht-
houder diende zich te onthouden van inhoudelijke bemoeienis.
Inspecteur van het Christelijke onderwijs Roosjen stond met zijn opvatting
overigens niet alleen. Het bleek een opvatting die gedeeld werd door de -
rooms-katholieke - minister van onderwijs Gielen. In 1945 beperkte hij de
onderwijskundig-didactische invloed van de onderwijsinspecteurs door hun
onderwijskundig-didactische activiteiten overte dragen aan pedagogische cen-
tra. Deze instellingen, waarvan een aantal een confessionele basis had, waren,
naar het oordeel van de minister, beter geschikt de scholen bij te staan bij de
vernieuwing van hun onderwijs dan het rijksschooltoezicht. De landelijke over-
heid en haar dienaren moesten zich vooral niet bemoeien met de verandering
en verbetering van het Nederlandse schoolsysteem.
Met deze restrictieve maatregel van minister Gielen was de zorg om de
vrijheid van onderwijs die vooral bij confessionelen leefde, niet verdwenen. In
1960 werd minister van onderwijs J.M.L.Th. Cals door een Eerste-Kamerlid der
Staten-Generaal gewezen op een "paedagogische aktiviteit" in cursusverband
die de rijksschooltoezichthouders van de inspecties Dokkum, Heerenveen en
Zuidhorn, de inspecteurs K. Boelens, E. Doorenbos en G.K. Dreijer, georgani-
seerd hadden. Twee medewerkers van de Rijksuniversiteit van Groningen zou-
den onderwijzers van openbare lagere scholen en van bijzondere lagere scholen
informeren over "Leermoeilijkheden bij het schoolkind" (ABiZh 806, 29 januari
1960, 9667). Met het organiseren van deze werkzaamheden zou het rijks-
schooltoezicht, volgens bedoeld lid van de Eerste Kamer, zijn bevoegdheden te
buiten zijn gegaan. Hier was sprake van staatspedagogiek en de Staten-
Generaal had inmiddels de traditie opgebouwd de vrijheid van onderwijs te
beschermen en te voorkomen dat deze werd aangetast.
461