"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

geroepen moeten worden, "een directeur-generaal of een directorium"" (OV
1944/1945/1946, II, 576).
Aan het verlangen naar een coordinerende opdracht aan het rijksschool-
toezicht werd tegemoetgekomen. In 1955 werd er een inspecteur-generaal
van het Nederlandse schoolsysteem benoemd. Hoewel de aanwijzing van de
derde inspecteur-generaal een incident was, zou het een aanzet blijken tot een
structurele eenheid van het rijksschooltoezicht. De inspecteur-generaal van het
nijverheidsonderwijs - het betrof rijksschooltoezichthouder M. Goote - was
inspecteur-generaal van het onderwijs geworden, omdat hij bij de aanstelling
van een directeur-generaal van het onderwijs gepasseerd was (Knippenberg
e.a. 1993, 418). Veel gewicht legde deze inspecteur-generaal dan ook aanvan-
kelijk niet in de schaal, eerst later zou hij - met name gedurende het zoge-
noemde Lochems overleg dat gericht was op de vakinhoudelijke invulling van
onderwijsvormen van de mammoetwet - een leidinggevende en sturende rol
spelen. Hij nam vooreerst een ambtelijk-departementale positie in. Deze nieu-
we inspecteur-generaal van het onderwijs was vooral op de hoogte van de
ontwikkelingen bij het technische onderwijs. Het maakte hem echter nog niet
tot een kenner van de overige vormen van onderwijs.
Met de benoeming van de inspecteur-generaal werd binnen het rijks-
schooltoezicht het denkbeeld gemtroduceerd van een hierarchische structuur
van inspecties in een gelaagdheid van rijksschooltoezichthouders. Deze
ontwikkeling viel bij sommige inspecteurs niet in goede aarde. Met name de
rijksschooltoezichthouders van het vhmo apprecieerden de benoeming niet. De
"hoge heren" (INT 1984.5.1, 5), zoals de toenmalige inspecteur-generaal zijn
inspecteurs in 1984 noemde, verloren er hun rechtstreekse toegang tot de
minister van onderwijs mee, een privilege waarover zij al bijna honderd jaar
beschikten (Elte 1988, 28). Vooral de diversiteit van opvattingen van de afzon-
derlijke rijksschooltoezichthouders zou door de benoeming van een inspecteur-
generaal, naar de mening van de inspecteurs van het vhmo, worden belem-
merd. Van de inspecteur-generaal zou naast een eenheid van opvattingen,
tevens een eenheid van werkwijzen verwacht mogen worden. In het verleden
hadden de inspecteurs van het vhmo evenwel blijk gegeven van verschillen in
benaderingswijzen van de scholen en het onderwijs. Deze mogelijkheden wil-
den zij handhaven. Een eenheid van structuur van het rijksschooltoezicht leid-
de te zeer, zo werd althans door de inspectie van het vhmo verwacht, tot een
605