"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

leesboekje" gebruikt te worden, "zoo dat alle kinderen, tot enen rang beho-
rende, uit hetzelfde boekje, spellen of lezen" (ARSZh 63). Het gebruik van ver-
schillend materiaal - leerlingen namen zelfs kranten als leestekst mee naar
school - paste niet bij de methode van het klassikale onderwijs. Het lezen in
door leerlingen meegebrachte kranten, werd dan ook door de schoolopzieners
afgewezen. Met afkeuring meldde schoolopziener Weldijk in 1804 dat op een
van de scholen in zijn district "een meisje" in "oude couranten" "las zonder
iets er van te verstaan" (ARSNh 31). Op de eerste algemene vergadering van
schoolopzieners in 1801, die door vertegenwoordigers van de departementale
schoolbesturen bezocht werd, werd dan ook uitvoerig over de samenstelling
van een verplichte schoolboekenlijst gesproken (Dodde 1968, 153 e.v.). Van
der Palm bleek een voorstander te zijn van nieuw te schrijven lees- en leer-
boekjes, te weten "een boekje voor de kennis der letteren en eenvoudigste
klanken; een om die tot lettergrepen en woorden te leeren samenvoegen; een
behelzende een genoegzaam aantal gemakkelijke en aangename leesoeffe-
ningen; een voor de kennis der Nederduitsche taal; een voor die der voor-
naamste vaderlandsche geschiedenissen; een bevattende de pligten der kinde-
ren en die van de mensch in alle zijne betrekkingen; en eindelijk een
rekenboek" (Palm 1854, 33). Door de Groningse schoolopziener H. Guyot
werden daartoe als auteurs voorgesteld J.H. Nieuwold en H. Wester, terwijl de
schoolopzieners J.Fr. Serrurier en C. Wertz aan de toenmalige amanuensis Van
den Ende deze opdracht toedachten. De opdracht bleek niet uitvoerbaar.
Nieuwe boekjes werden niet geschreven, althans niet binnen het kader van
deze opdracht (Dodde 1993a, 67). De schoolopzieners bepaalden zich tot de
boekjes die reeds in omloop waren. Tijdens een vergadering van de Drentse
commissie van onderwijs in 1806 kwam zij tot de conclusie, "dat de lijst van
lesboeken voor de scholen nog zoo spoedig niet zal kunnen gereed zijn, als
deze vergadering wenscht, maar dat aan haar vrijheid vergund wordt, om eene
lijst uit de schriften van Nieuwold, Wester en de Maatschappij tot Nut van 't
Algemeen op te maken" (ARSDa 1). De provinciale commissie van onderwijs
bleek bij de opstelling van haar regionale boekenlijst als leidraad aan te hou-
den de boekenlijst uit 1802 van uitgever David du Mortier en Zn. te Leiden
met titels als "ABC-boeken", "spelboeken", "spel- en leesboeken", "leesboe-
ken" en "taal-, reken-, aardrijks-, geschied-, natuur-, zedekundige en andere
boeken" (Dodde 1968, 233 e.v.). Van een eenheid in boekgebruik was geen
169