"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

vervolgens toe dat er sedert 1803 in de wet op het lager onderwijs, behalve over
lezen, schrijven en rekenen, tevens gesproken werd over het schoolvak Neder-
landse taal, waaronder verstaan werd het ontdekken van "al de deelen van een'
volzin, hunne onderlinge betrekking, zamenwerking, afhankelijkheid, enz.; de
begrippen van verbuiging en vervoeging, enz." Het begrijpende lezen was een
inleiding op het moedertaalonderwijs. Daarbij werd, zonder een grammaticale
terminologie te introduceren, de leerling geleerd "de voorwerpen en werkingen
door woorden van hoedanigheid en omschrijving" te bepalen. De onder-
wijsgevende "late hem" verder "gepaste bijvoegelijke woorden bij zelfstandige,
bijwoorden bij werkwoorden plaatsen; eenigszins onvolkomene voorstellen of
volzinnen aanvullen; zich in 't verbuigen en vervoegen van woorden oefenen;
korte beschrijvingen leveren", "over eene voorgelezene les, eene gedane vertel-
ling", "over een gegeven onderwerp, in den vorm van verhaal, brief, enz., volle-
dige en afgeronde opstellen maken" (Gorlitz 1849, 84). De introductie van het
taalonderwijs op de lagere school liet echter nog op zich wachten, al had Wester
in 1797 - hij was toen uiteraard nog geen schoolopziener - reeds een taalboekje
uitgegeven onder de titel "Bevatlijk onderwijs in de Nederlandsche spel- en taal-
kunde voor de schooljeugd". In 1814 publiceerde N. Anslijn zijn vele malen her-
uitgegeven "Nederduitsche Spraakkunst voor eerstbeginnenden", waarin hij de
deductieve werkwijze volgde (Anslijn 1814, 47 e.v.).
Regelen,
betreffende de verbuiging der bijvoegelijke
naamwoorden
Regel
De bijvoegelijke naamwoorden veranderen niet:
1. Wanneer zij achter de zelfstandige naamwoorden komen, en door het
koppelwoord wezen of zijn daarmede verbonden zijn.
2. Wanneer zij zonder eenig ander woord voor zich, of met het woordje een,
voor enkelvoudige onzijdige naamwoorden staan.
Voorstellen ter verbetering
1) In den winter zijn de dagen korte en de nachten lange. - Een brave kind is
166
naastige en zoete. - Een schaap is onnoozele, zachtzinnige en geduldige. -