"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

verstandig aan hebben gedaan het rijksschooltoezicht medewerking te laten
verlenen aan de toestandkoming van conceptwetten? De onderwijsinspectie
van het voorbereidend hoger onderwijs was in het geheel niet betrokken bij de
conceptie van de wet op het hoger onderwijs van 1876. Er was al sedert 1850
geen inspecteur meer van de Latijnse scholen, terwijl een opvolger bij de
afkondiging van bedoelde wet nog niet benoemd was. Inspecteur van het nij-
verheidsonderwijs De Groot kon slechts wijzen op zijn opvattingen omtrent het
nijverheidsonderwijs voor zover hij deze schriftelijk in publicaties had vastge-
legd. Bij de totstandkoming van de wet op het nijverheidsonderwijs werd geen
beroep gedaan op zijn medewerking. De afdeling onderwijs heeft de mogelijk-
heid om door middel van het rijksschooltoezicht contacten te leggen met de
werkelijkheid van het onderwijs niet of in onvoldoende mate aangegrepen. Het
ministerie kende het onderwijsveld niet. Het had de onderwijsinspectie nodig
om op de hoogte te komen en te blijven van het onderwijsleerproces in school
en klas. De afdeling onderwijs was echter slechts gemteresseerd in macro-
structurele informatie. Het rijksschooltoezicht met zijn onderwijskundig-didacti-
sche belangstelling werd op afstand gezet. De administratief-macrostructurele
zorg was en bleef in handen van de afdeling onderwijs, voor het rijks-
schooltoezicht restten de mesostructurele opvoedkundig-normatieve zorg en de
microstructurele onderwijskundig-didactische zorg van het Nederlandse school-
systeem. De afdeling onderwijs en de onderwijsinspectie zouden nimmer van-
wege hun andere gerichtheid een eendrachtig samenwerkende instantie wor-
den. Tussen beide ontwikkelde zich in de loop van de tijd rivaliteit. De afdeling
onderwijs leek te ontkennen dat de administratieve zorg en de pedagogische
zorg - de laatste op te splitsen in een opvoedkundig-normatieve zorg en een
onderwijskundig-didactische zorg - voor de werkzaamheden van de onderwijs-
inspectie bijeenhoorden.
Door de scheiding tussen de administratieve zorg en de pedagogische
zorg veranderde en verbeterde het Nederlandse schoolsysteem nauwelijks.
Over een periode van zestig jaar bleef de diversiteit van met name het lo
gehandhaafd. De lagere school als "eenheidsschool met een eenheidspro-
gramma" (Dodde 1991, 197 e.v.) waarnaar in de eerste decennia van de twin-
tigste eeuw gestreefd werd door de landelijke overheid, werd niet gerealiseerd.
De lagere school werd door de achtste wet op het lager onderwijs opgevat als
een onderwijsinstituut dat bestemd was voor kinderen in de leeftijd van zes tot
395