"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

estaan (Tigchelaar 1970, 168 e.v.). Veel kinderen maakten overigens geen
gebruik van de mogelijkheid het lager onderwijs in welke vorm dan ook te vol-
gen. In 1900 ging slechts 1,7% van de leerlingen in de leeftijd van twaalf tot
achttien jaar naar een school voor ulo of mulo, een percentage dat in 1912 en
1916 was aangegroeid tot 2,2 en 2,7 (Mandemakers 1996, 48 e.v./tabel 4.7).
4.6.6.1 Een concurrent van het mulo.
De vormen van mulo werden rond het midden van de negentiende eeuw
aangevuld met een onderwijsniveau dat aangeduid werd als middelbaar
onderwijs (mo). In 1863 werd een wet op deze vorm van onderwijs afgekon-
digd. Het mo was bedoeld - evenals de uiteindelijke vorm van drie- tot vierja-
rig mulo - als een vervolg op het lo. Het rijksschooltoezicht van het mo meen-
de dat het lo en het mo niet op zichzelf beschouwd mochten worden, maar
opgevat dienden te worden als liggende in elkaars verlengende. Reeds in 1864
noteerde inspecteur Beeloo in zijn jaarlijks onderwijsverslag dat de "invoering
van de wet tot regeling van het middelbaar onderwijs" ongetwijfeld "eenige
wijziging in het lagere te weeg" zou brengen "ter bevordering van de zoo
noodige aansluiting van het een aan het andere" (ABiZd 524, 1). Het lo en het
mo zouden - met uitsluiting van de vormen van mulo - de enige opeenvolgen-
de eenheid moeten vormen. Het ulo en het mulo zouden, naar de opvatting
van inspecteur Steyn Parve, opgenomen moeten worden in het middelbaar
onderwijs. Het samengaan van lo met ulo en mulo in een onderwijsinstituut,
zoals bij het bijzonder onderwijs met zeven- tot tienjarige scholen voorkwam,
zou doorbroken moeten worden, opdat na het lo nog slechts mo volgde.
Daarmee werd dan ook duidelijk aangegeven waarvoor mo stond, te weten
een vervolg op het lo.
Hoewel het verre van eenvoudig was, mede door de uitbreidingen van
het lo tot ulo en mulo, een omschrijving te geven van het mo, wisten de
onderwijsinspecteurs en schoolopzieners waarover ze spraken. Het mo was niet
nieuw; het werd gegeven op Franse scholen. Er was evenwel onder die Franse
scholen een verschil in onderwijsniveau op te merken. Franse scholen - zij het
niet alle onderwijsinstituten - gingen sedert het einde van de achttiende eeuw
door als scholen voor mo. Ze boden een breed algemeen-vormend
onderwijsprogramma aan met moderne vreemde talen, aardrijkskunde,
geschiedenis en wiskunde (Frijhoff 1983, 21 e.v.). Ook in de tweede helft van
296