"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

waarden- en normenstelsel voor te leven, dat onder meer bestond uit "gevoel
van recht en eerlijkheid, liefde voor de waarheid, humaniteit in de beoordeling
van anderen, echte vaderlandsliefde en gevoel voor onafhankelijkheid". Het
rijksschooltoezicht van het middelbaar onderwijs wees erop dat de school
zowel een onderwijsinstituut was als een opvoedingsinstituut, zij het dat "de
ontwikkeling van de verstandelijke vermogens der leerlingen", aldus het
rijksschooltoezicht, "als het hoofddoel der hoogere burgerschool moet worden
beschouwd". Een inspecteur van het middelbaar onderwijs - vrijwel zeker ging
het om inspecteur Steyn Parve - wendde zich dan ook in 1869 per brief tot het
onderwijzende personeel van hogere burgerscholen over de uitkomsten van
het eindexamen. Uitvoerig zette hij schriftelijk uiteen wat hij tijdens zijn
schoolbezoeken de leraren reeds mondeling had medegedeeld. Naar zijn
opvatting waren in het bijzonder de eindexamenresultaten van het taalkundige
onderwijs van genoemd jaar beneden de maat. "Van de afgelegde examens in
taal- en letterkunde", schreef inspecteur Steyn Parve, "was meer dan een vier-
de gedeelte onvoldoende, aan drie achtsten der kandidaten moest het even
voldoende cijfer 5 gegeven worden; van de overige drie achtsten behaalden
slechts ruim de helft het cijfer 7 of hooger". De leerlingen beschikten in onvol-
doende mate, naar de mening van inspecteur Steyn Parve, over taalkundige
kennis. Hij stond "verbaasd over het groot getal fouten tegen de eenvoudigste
taalregels, die men bij een aanzienlijk getal opstellen, en vooral bij die in de
fransche taal, aantreft". Inspecteur Steyn Parve adviseerde de leraren regelma-
tig opstellen, "zoowel in de moedertaal als in vreemde talen", te laten maken
en deze goed na te zien. Onderwijs in de letterkunde en haar geschiedenis zou
in dat geval wat meer op de achtergrond geschoven moeten worden. "Ik
wensch", noteerde inspecteur Steyn Parve, "dat deze zaak een punt van de
meest ernstige overweging moge uitmaken in uwe vergaderingen, niet alleen
bij de docenten der talen, maar ook bij alle anderen, opdat ook dezen kunnen
nagaan, of wellicht door hun onderwijs of door het door hen gevorderde huis-
werk de leerlingen worden gehinderd, zich met de vereischte ernst en volhar-
ding op de studie der talen toeteleggen, en of hun wel tijd genoeg overblijft
om opstellen te vervaardigen, zoowel in vreemde talen als in de moedertaal".
Minder uitvoerig, maar even gedecideerd was het schrijven in 1870 van
een andere inspecteur van het middelbaar onderwijs - gedacht moet worden
aan inspecteur Staring - die attendeerde op het onderwijs in natuurlijke histo-
392