"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

werken" mocht niet ten koste gaan van de theoretische doordenking van het
vak. Evenals de uloschool was ook de school voor mo, zo werd in 1958 in het
onderwijsverslag van dat jaar bericht, "nog lang geen ecole active". Nog
"altijd zijn de meeste lessen zit-luisterlessen". "De lessen in de zaakvakken
bestaan doorgaans uit een overhoor- en een vertelgedeelte, waarbij de
zelfwerkzaamheid van de leerling verre te zoeken is" (OV 1958, 183), het-
geen door de onderwijsinspectie in toenemende mate betreurd werd. De
belangstelling voor opvoedingsaspecten nam onder de rijksinspecteurs toe.
5.5.2 De onderwijskundig-didactische inbreng
van inspecteurs en schoolopzieners
De leden van het rijksschooltoezicht die sedert 1920 benoemd werden,
hadden vrijwel alien een onderwijsachtergond. Ze waren of onderwijzer of leraar
geweest. Door het onderwijsveld werd ook verwacht dat de rijksschooltoezicht-
houders het onderwijs uit eigen ervaring kenden. Het onderwijzende personeel
wilde, naar het oordeel van de hoofdinspecteur van het lager onderwijs Welling,
gecontroleerd, beoordeeld en geleid worden door vakgenoten (Welling 1939, 58
e.v.). Van hen werd inzicht verwacht in het onderwijsleerproces, in de intenties
die met onderwijs bereikt konden worden, de middelen die ingezet moesten
worden om goede resultaten te bereiken en de prestaties die van leerlingen ver-
wacht mochten worden. Het onderwijzende personeel wilde inspecteurs waar-
mee zij hun werkzaamheden konden bespreken. Onderwijsgevenden wilden een
technische man, zoals minister Kappeyne van de Coppello hem in 1878 gekwali-
ficeerd had. Zij meenden dat alleen een inspecteur of een schoolopziener die de
school en de klas kende, blijk kon geven van zijn inzicht. De onderwijsinspecteur
had ook de plicht onderwijzers en leraren - zijn oud-collega's - te informeren
over zijn ervaringen en opvattingen.
Aan het verlangen onderwijsgevenden te benoemen, kwam de landelijke
overheid na 1920 ruimschoots tegemoet. Bewaarschooljuffrouwen en later
kleuterleidsters, zoals mevrouw HJ. Glasz en mevrouw G. Grolle kwamen in
aanmerking benoemd te worden tot rijksschooltoezichthoudsters van het
bewaarschoolonderwijs en het kleuteronderwijs. Onderwijzers, zoals J. Turkstra
en J.C.F. de Vries, werden inspecteur bij het lager onderwijs. Leraren met erva-
ring bij het middelbaar onderwijs, zoals M. van de Weijst en W. van den Ent,
solliciteerden met succes naar de functie van inspecteur bij het middelbaar
458