"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

eide sectoren, "die idealiter als nevenschikkend te kenschetsen zou zijn",
(Detering 1988, 233) een nogal problematische betrekking. Er ontstond een
spanningsrelatie tussen het gemeentelijke secretariaat, voor zover dat verant-
woordelijk was voor de administratieve aspecten van het plaatselijke onderwijs
en het gemeentelijke schooltoezicht, dat verantwoordelijk was voor de onder-
wijskundig-didactische aspecten van het plaatselijke onderwijs, een span-
ningsrelatie die betrekking had op de uitvoering van het gemeentelijke onder-
wijsbeleid waaraan zowel het gemeentelijke secretariaat als de gemeentelijke
inspectie deelnam. Het leek een herhaling van de spanningsrelatie tussen het
ministerie van onderwijs en het rijksschooltoezicht. Opmerkelijk was dat ook
op gemeentelijk niveau gepoogd werd de onderwijskundig-didactische activi-
teiten van de gemeentelijke inspecteur ondergeschikt te maken aan de admini-
stratief-juridische werkzaamheden van het secretariaat. De min of meer zelf-
standige status van de gemeentelijke inspectie werd door het ambtelijke
apparaat van de gemeente als hinderlijk ervaren. Er zou, naar de mening van
de gemeentelijke beheers- en bestuursafdeling, sprake zijn van een gebrek aan
coordinatie met betrekking tot de uitvoering van plaatselijke onderwijsvoor-
schriften. Bovendien zou het gemeentelijke onderwijstoezicht een hierar-
chische structuur ontberen. Er ontbrak een ambtelijk-hierarchische relatie
(Overbeeke 1974, 428). Evenals het onderwijsdepartement wenste het
gemeentelijke secretariaat de gemeentelijke inspectie op te nemen in zijn
bureaucratische structuur. Teneinde deze spanningsrelatie te elimineren, werd
in de jaren zeventig van de twintigste eeuw de functie van gemeentelijk
inspecteur metterdaad omgezet in die van gemeentelijk onderwijsadviseur
(Haakmat 1960, 49). Daarmee kreeg de gemeentelijke inspecteur een plaats in
de hierarchic van de ambtelijke structuur; hij verloor zijn zelfstandige positie.
Zijn onderwijskundig-didactische werkzaamheden kon hij continueren.
5.4.3 Rabbinaal schooltoezicht
Naast het rijksschooltoezicht en het plaatselijke schooltoezicht kwamen er
nog enkele andere vormen van onderwijs- en schooltoezicht voor, waarvan
vooral het rabbinale schooltoezicht een historische achtergrond had. Een
zevental rabbijn-schoolopzieners hield sedert 1920 - als in vroeger dagen - in
opdracht van plaatselijke geloofsgemeenschappen toezicht op zowel het gods-
dienstonderwijs op openbare scholen waar veel joodse leerlingen zaten, als op
439