"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

Het rijksschooltoezicht maakte uiteindelijk een onoverzichtelijke indruk.
Van een georganiseerde eenheid van rijksschooltoezichtsectoren was geen
sprake. Er waren aanvankelijk vier rijksschooltoezichtsectoren die in de loop
van de twintigste eeuw vermeerderd werden tot een tiental rijksschool-
toezichtsectoren. Het rijksschooltoezicht van het Nederlandse schoolsysteem
was een verzameling van rijksschooltoezichtsectoren die niet alleen geen
onderlinge samenhang vertoonde, maar ook nog per rijksschooltoezicht een
afzonderlijke structuur hadden van een hierarchische dan wel een neven-
schikkende opbouw. Reeds de titulatuur van de leden van het rijksschooltoe-
zicht gaf de variatie van de opbouw van de inspectie en de werkzaamheden
van de afzonderlijke leden van het rijksschooltoezicht aan. Er waren inspec-
teurs-generaal, hoofdinspecteurs, inspecteurs, adjunctinspecteurs, schoolop-
zieners en controleurs, alien functionarissen van het rijksschooltoezicht met de
inspectorale taken: controleren, evalueren, stimuleren en rapporteren. Uitein-
delijk waren deze taken hun gemeenschappelijke opdracht. Inspecteurs dien-
den de minister van onderwijs en zijn departement te informeren omtrent de
toestand van het Nederlandse schoolsysteem. Het opperrijksschooltoezicht
wilde op de hoogte gesteld worden van de naar het oordeel van de onderwijs-
inspecteurs gewenste veranderingen en verbeteringen van het Nederlandse
schoolsysteem.
De taak die aan het rijksschooltoezicht was opgedragen, diende uitge-
voerd te worden met een beperkt aantal inspecteurs. Het aantal leden van het
rijksschooltoezicht was verre van omvangrijk, al nam het aantal, na een aan-
vankelijke daling, in de loop van de jaren enigszins toe (tabel 5.22). In 1925
konden tweeennegentig leden van het rijksschooltoezicht van het Nederlandse
schoolsysteem genoteerd worden. In 1935 waren er zesentachtig en in 1945
zevenenzeventig, een aantal dat in de jaren vijftig en zestig van de twintigste
eeuw aanzienlijk toenam tot honderd in 1950, honderdacht in 1955 en hon-
derdzevenenzeventig in 1965. De groei van het aantal scholen en leerlingen, in
het bijzonder in de sector van het nijverheidsonderwijs, dwong de landelijke
overheid het rijksschooltoezicht uit te breiden. De belangstelling voor onder-
wijs was groot. Het leidde tot institutionele differentiatie met een diversiteit
aan onderwijsinstituten. Er werden verscheidene soorten scholen gesticht,
waarvoor afzonderlijke afdelingen van het rijksschooltoezicht in het leven wer-
den geroepen.
593