"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

Door minister van onderwijs J.M.L.Th. Cals werden deze opvattingen
gezien als voorstellen tot een taakverdeling tussen het rijksschooltoezicht en het
bijzonder schooltoezicht, een taakverdeling die een taakvermindering van het
rijksschooltoezicht impliceerde en een taakuitbreiding van het bijzonder
schooltoezicht. Hoewel voorstander van het bijzonder onderwijs sprak dit denk-
beeld de minister van onderwijs niet aan. Ook de daaraan gekoppelde opvat-
ting van een door de landelijke overheid gefinancierde eigen inspectie, werd
door de minister categorisch afgewezen. "Een matig mens is zijn vrijheid
waard", merkte de minister van onderwijs enigszins vinnig op, "maar een
mens, die zich matigt in het vragen van overheidssteun, die zelf iets voor zijn
vrijheid over heeft, kan die vrijheid ook in grotere mate beleven" (BHTSG 1961-
1962, II, 2676). De ministeriele opmerking werd gesteund door het lid van de
Tweede Kamer Van Bennekom die tevens inspecteur van het bijzonder onder-
wijs was. De groepering waarvoor hij als vertegenwoordiger optrad, vreesde
voor "beknotting van onze vrijheid, wanneer we met zilveren koorden aan het
Rijk zouden zijn verbonden" (Bennekom 1960, 988). Oud-hoofdinspecteur van
het lager onderwijs C. Kleijwegt merkte in zijn hoedanigheid van lid van de
Tweede Kamer op, dat het rijksschooltoezicht zijn taak van de bevordering van
de bloei van het onderwijs diende uit te strekken over het gehele Nederlandse
schoolsysteem, ongeacht de verdeling ervan over het openbaar onderwijs en
het bijzonder onderwijs. Zelfs wilde oud-onderwijsinspecteur Kleijwegt - hij
meldde in de Tweede Kamer enkele malen als zodanig te spreken - het rijks-
schooltoezicht geen overleg laten plegen "met een instantie" "die niet gelijk-
waardig is" (BHTSG 1961-1962, II, 2988) aan de onderwijsinspectie van de lan-
delijke overheid, zoals de inspecteurs van gemeentebesturen en van besturen
van bijzondere scholen. De rijksschooltoezichthouder overlegde met de
gemeentelijke schoolbesturen en met de schoolbesturen van het bijzonder
onderwijs. Er kon geen sprake zijn, meende Kleijwegt, van overleg met de
gemeentelijke inspecteur, de "bisschoppelijke inspecteur" of de "inspecteur van
C.V.O.". Als er al sprake was van overleg, dan kon dat niet meer zijn dan een
"volmaakt vrijblijvend overleg van de zijde van de rijksinspecteur" (BHTSG
1961-1962, II, 2984). De rijksschooltoezichthouder diende te worden gezien als
overheidsdienaar met zijn door de landelijke overheid verstrekte bevoegdheden
ten opzichte van het Nederlandse schoolsysteem. Van afzonderlijke inspectora-
ten van onderwijssectoren - van het gemeentelijke onderwijs en van het bijzon-
448