27.09.2013 Views

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

scholen temporiseren. De vrijheid van onderwijs - onder meer de vrijheid van<br />

oprichting - werd beperkt. In 1922 vreesden enige leden van de Eerste Kamer<br />

zelfs dat rooms-katholieke scholen en protestants-christelijke onderwijsin-<br />

stituten tot staatsscholen zouden worden gemaakt. Zij veronderstelden dat alle<br />

scholen die door het rijksschooltoezicht gecontroleerd werden, geacht konden<br />

worden overheidsscholen te zijn die - overeenkomstig het vroegere denkbeeld<br />

van Groen van Prinsterer - verdeeld zouden zijn in orthodox-joodse, prote-<br />

stants-christelijke en rooms-katholieke onderwijsinstituten. <strong>Een</strong> merkwaardige<br />

en vooral verouderde gedachte die evenwel leidde tot een veelvuldig door<br />

ministers van onderwijs herhaalde uitspraak dat "de autonomie der besturen<br />

van gemeenten en van scholen" (Aarts 1932, 142) gerespecteerd zou worden.<br />

Het was een ook nog in de eenentwintigste eeuw gebruikte bezwerings-<br />

formule, al maakte deze formule de zorg van de latere inspecteur Van Andel uit<br />

1925 niet ongedaan.<br />

De vrees voor staatspedagogiek was niet alleen aanwezig bij verdedigers<br />

van het bijzonder onderwijs, ook voorstanders van het openbaar onderwijs<br />

maakten zich zorgen over de opkomst en ontwikkeling van de landelijke<br />

onderwijspolitiek. Door hen werd met name een voor alle kinderen verplichte<br />

neutrale staatsschool - een denkbeeld dat in socialistische kring leefde - afge-<br />

wezen. Het zou arbeiders die godsdienstonderwijs voor hun kinderen wensten,<br />

van het socialisme vervreemden (Klinkenberg 1973, 46 e.v. en 174 e.v.).<br />

Specifieke - inhoudelijke - aandacht van de landelijke overheid voor haar<br />

onderwijs - het openbaar onderwijs - kon de spanningsrelatie tussen openbaar<br />

onderwijs en bijzonder onderwijs wederom oproepen en zelfs bevorderen. De<br />

indruk van bevoorrechting van het openbaar onderwijs moest vermeden wor-<br />

den. De partijpolitieke schoolstrijd had al te lang de aandacht van het<br />

onderwijskundig-didactische proces van het onderwijs afgehouden. De tijd<br />

was aangebroken dat een aanvang gemaakt werd met de vernieuwing van het<br />

onderwijs op het niveau van de school en van de klas. Bovendien zou<br />

staatspedagogiek - maar dat gold zowel voor het bijzonder onderwijs als het<br />

openbaar onderwijs - "te veel de vrijheid van de onderwijzers, school- en<br />

gemeentebesturen" (HTK 1919, 2039) aantasten. Zij alien dienden de moge-<br />

lijkheid te hebben de uitvoering van vernieuwingsdenkbeelden <strong>naar</strong> eigen<br />

inzicht en op eigen wijze ter hand te nemen zonder bevreesd te zijn voor<br />

ingrijpen van de landelijke overheid.<br />

412

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!