"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

salaris van ongeveer zevenhonderdvijftig gulden per jaar (OV 1939, 334),
zoals enkele gemeenten berichtten. "Hoe het zij", deelde inspecteur J.J. Belien
mee, "het Nederlandsche volk profiteert ten zeerste van de benarde financiee-
le positie waarin vele kweekelingen met akte verkeeren" (OV 1936, 252).
Ondanks de waardering die kwema's van met name van het rijksschooltoezicht
mochten ontvangen (OV 1936, 250 e.v.), was de "positie van den kwekeling"
"lang niet altijd prettig, vooral niet, wanneer de ouders onderling de gelden
voor zijn salaris bijeen moesten brengen. Hij staat onder scherpe controle en
het dreigement is: inhouding van de bijdrage" (OV 1939, 335). Het rijks-
schooltoezicht kon vrijwel niets voor hen doen. Aandringen bij gemeenten om
een betere honorering had geen zin. De indruk bestaat dat inspecteurs in dit
verband ook niets hebben ondernomen. De inspectie beperkte zich tot het uit-
spreken van haar waardering voor de inzet van de kwema's. In 1935 merkte
inspecteur J.J. Verbeeten op, dat "de kweekelingen-met-akte langzamerhand
een nieuwe categorie van leerkrachten vormen. Als zij er niet waren, zou aan
verschillende scholen een behoorlijke classificatie, zoo niet onmogelijk, dan
toch uiterst moeilijk worden, en zou de nadeelige invloed van de
bezuinigingsmaatregelen duidelijker merkbaar zijn dan thans het geval is" (OV
1935, 201). Ook aan deze situatie kwam in 1942 een einde.
5.9.1 Scholenbouw
De bezuinigingen deden zich vooral voor bij de scholenbouw. Het rijks-
schooltoezicht diende de begrotingen van de bouw van scholen en gymnastiek-
lokalen zorgvuldig na te gaan. Uitvoerige lijsten met basisprijzen van onder
meer "klimtouwen, verrolbaar, geheel kompleet, rail", "springstandaards met 2
lijnen en 4 lijnhouders" en "oefenstokken" met "stokkenbak" (ARIKU, Gym-
nastieklokalen) waren voor de inspectie beschikbaar. Vanaf de jaren zeventig
van de twintigste eeuw behoorde het toezicht op de schoolgebouwen, de
schoolmeubelen, de schoolbehoeften en de leermiddelen niet meer tot de
inspectorale werkzaamheden. Deze taak werd overgenomen door de rijks-
gebouwendienst, die reeds sedert 1925 - het jaar van de oprichting van de
bouwkundige scholeninspectie - adviseur was van het rijksschooltoezicht. De
bouwkundige inspectie stond het rijksschooltoezicht bij in bouwkundige aange-
legenheden waarin de onderwijsinspectie niet gespecialiseerd was. De beeindi-
ging van de schoolstrijd in 1917 met de financiele gelijkstelling betekende een
553