"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

alfabet. De kinderen moesten de letters kunnen onderscheiden en benoemen.
Na het spelonderwijs volgde het leren lezen van woordjes en zinnen in eenvou-
dige boekjes. Het voortgezet lezen werd geoefend met in het Duyts vertaalde
Latijnse teksten, zoals "den Duytschen Catoen", die later vervangen werden
door rechtstreeks in de volkstaal geschreven werkjes, waaronder "Een suyver-
lick boecxken" en "Soudaens dochterken" (Resoort 1989, 51 e.v.).
Sy was vroech op ghestande
Al om te plucken bloemkens
AI in haers vaders warande.
Sy sach die schoone bloemen aen,
Sy docht in hare sinnen
Wie mach den maker der bloemen zijn,
Mocht ich hem eens ghewinnen.
Het moet een abel konstenaer zijn,
Een Heer van grooter waerden,
Die deze schoone bloemkens fijn
Doet spruyten uuter aerden.
Ich hebbe hem in mijn hert soo lief,
Mocht ick hem eens aenschouwen,
Ick soude laten mi ins Vaders Rijck
En gheven hem mijn trouwe.
Voor ambtenaren en bestuurders was kennis van Latijn gewenst. De
Latijnse grammatica en literatuur werden op de Latijnse scholen onderwezen.
Evenals in vroeger dagen werd begonnen met "Ars grammatica minor" van
Donatus. De meer gevorderden bestudeerden van dezelfde schrijver zijn "Ars
grammatica maior" of van Alexander de Villa Dei "Doctrinale". Gelezen werd
uit "Eclogae" van Theodulus of uit "Disticha Catonis". Enkele korte spreuken
uit het laatstgenoemde werk zijn (Fortgens 1956, 85):
itaque Deo supplied daarom, bid tot Cod
parentes ama heb uw ouders lief
cognatos cole bewijs uw nabestaanden eer
magistrum metue vrees uw leermeester
datum serva behoud het u gegevene
Meer gevorderden lazen tevens teksten van Ovidius, waaronder Meta-
morphosen (Miller 1921, 2 a.o., en D'Hane-Scheltema 2000, 16 e.v.):
56