"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

estond uit de schoolvakken lezen en schrijven, soms gecompleteerd met reke-
nen. De onderwijsgevenden zochten de onderwijsleerstof voor deze vakken in
een diversiteit van schoolboekjes. Hetzelfde gold voor de handelsvakken - die
later werden aangevuld met talen en mathematische vakken - van de Franse
scholen en de klassieke vakken van de Latijnse scholen. Het curatorium als
hoofdcommissie van schooltoezicht en de deelcommissies van schooltoezicht
controleerden de uitvoering van de pedagogische richtlijn en de onderwijsleer-
doelstellingen. Ook de schoolboekjes werden door hen nagezien en beoor-
deeld. Door middel van schoolbezoek werd het onderwijsleerproces waargeno-
men en beoordeeld. De aandacht ging echter vooral uit naar de kwaliteit van
het onderwijzende personeel. Dat moest vorm en inhoud geven aan het onder-
wijsleerproces. Er werden, naast vakbekwaamheid, godsdienstig-ethische eisen
aan deze onderwijsgevenden gesteld. Zelfs hun echtgenoten - onderwijsgeven-
den dienden getrouwd te zijn - werden bij de beoordeling betrokken. Veronder-
steld werd dat het onderwijsniveau afhankelijk was van de ontwikkelingsgraad
en het morele gehalte van het onderwijzende personeel. Deze eisen golden
echter overwegend voor het onderwijzende personeel van de lagere school.
Aan docenten van de Franse school en de Latijnse school werden deze eisen
niet of nauwelijks gesteld. De schoolopzieners bezochten hun scholen en brach-
ten van hun bevindingen ten aanzien van de kwaliteit van het onderwijzende
personeel evaluerende rapporten uit.
2.8.2 Het curatorium
Een van de opdrachten die de plaatselijke toezichthouders op de Latijnse
school - het curatorium - van de stadsbesturen kregen opgedragen, was het
concentreren van het onderwijs in de Latijnse taal op een school, de stadsschool.
Alle bijscholen die op enigerlei wijze onderwijs gaven in de klassieke talen - bij de
dominee thuis, door een particuliere onderwijsgevende of als buitenschools
prive-onderricht van een leraar van de Latijnse school (Esseboom 1995, 347) -
moesten worden opgeheven. Het was een laatste poging de Latijnse school als
het belangrijkste onderwijsinstituut te waarderen. Van een prestigieus onderwijs-
instituut als de Latijnse school kon er in de stad maar een zijn; concurrentie was
ongewenst. Tegenover Franse scholen en andere vormen van onderwijs waren
de stadsonderwijsbeheerders enigermate toegeeflijk, maar de plaatselijke Latijnse
school - het was al eerder gebleken - behoefde bescherming.
72