27.09.2013 Views

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Introductie op het onderzoek <strong>naar</strong><br />

de geschiedenis van het rijksschooltoezicht<br />

1.1 Inleiding<br />

Onderwijs staat onder toezicht. Dat is niet nieuw. De werkzaamheden<br />

van onderwijsgevenden werden altijd al gecontroleerd en gewaardeerd.<br />

Onderwijs en het daarop uitgeoefende toezicht zijn onverbrekelijk met elkaar<br />

verbonden. Zij vormen een samenhangend geheel dat gericht is op de ont-<br />

plooiing en ontwikkeling van de kwaliteiten van leerlingen en studenten door<br />

een aan hun mogelijkheden aangepast onderwijsleerproces. Van de toezicht-<br />

houder wordt in dit verband kennis verwacht van de klas, de school en het<br />

schoolsysteem. De zorg voor kwalitatief hoogstaand onderwijs rechtvaardigt<br />

het toezicht op de vorm en de inhoud ervan.<br />

Vanaf de dertiende tot en met de vijftiende eeuw boden graven, heren,<br />

hertogen, ridders en zelfs bisschoppen (Groenveld 1997, 13) - alien landeigena-<br />

ren - onderwijzers de gelegenheid in hun territorium aan kinderen onderwijs te<br />

geven (Dodde 1993b, 15 e.v.). Het toezicht op de uitvoering van het onderwijs-<br />

programma lieten de landeigenaren aan anderen over. Daarvoor waren kerkelij-<br />

ke functionarissen beschikbaar. Meer dan onderwijstoezicht omvatten hun<br />

werkzaamheden echter niet. De organisatie van de school was eenvoudig. De<br />

onderwijsgevende verzamelde leerlingen in een kapel van de parochiekerk. Hij<br />

leerde hun godsdienstige teksten uit het hoofd opzeggen. Zijn leerlingen moes-<br />

ten vooral goed kunnen zingen. De toezichthouders waren controleurs van het<br />

verloop van het onderwijs. Ze gingen na of "op de eenduidig aanvaardbaar<br />

geachte manier" (INT 1983, 4, 1f 5) onderwijs werd gegeven. De leerlingen<br />

moesten voorbereid worden op deelname aan kerkelijke bijeenkomsten.<br />

Doordat de onderwijsopzieners zelfstandig opereerden - zij het als vertegen-<br />

woordigers van de kerk - kon gesproken worden van een individueel onderwijs-<br />

toezicht. <strong>Een</strong> organisatie van schooltoezicht ontbrak, maar die was ook niet<br />

noodzakelijk. ledere onderwijsopziener wist waarover onderwijs gegeven moest<br />

worden, terwijl tevens de wijze waarop de onderwijsgevende zijn kennis en<br />

vaardigheden overdroeg hem bekend was. Zo had hij zelf onderwijs gehad.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!