"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

1906 op de elf inrichtingen voor huishoudkundig onderwijs met 2638 leer-
lingen, die er in 1904 geteld werden, "terwiji daarbij nog buiten rekening zijn
gelaten de geheel particuliere huishoudscholen te Amsterdam en 's-Graven-
hage en de kookscholen, zooals te Nijmegen, Rotterdam en Schiedam" (Groot
1906, 139). De inspecteur die verantwoordelijk was voor het landbouwonder-
wijs gaf in 1898 aan, dat de noodzakelijk bij de afdeling Landbouw van de
Rijkslandbouwschool te Wageningen behorende proefvelden bedoeld waren
- er was tevens een tuinbouwschool en een hogere landbouw- en bosbouw-
school - om "den leeraar in plantenteelt in het bezit te stellen van demon-
stratie-materiaal bij zijne lessen en voorts om de leerlingen vertrouwd te doen
worden met de kenmerkende eigenschappen van de meest voorkomende
cultuurgewassen". Het was het oude ideaal van inspecteur van het middelbaar
onderwijs Salverda, die in 1871 Thorbecke mededeling deed van door
hem in Duitsland bezochte "Versuchsgarten" en "Versuchsstalle" (ARCT 87,
15 September 1871, 5). Verder berichtte inspecteur van het landbouwonder-
wijs Lohnis over de uitbreiding van het agrarisch onderwijs met negen rijks-
landbouw- en tuinbouwwinterscholen, twee vakscholen, negenenzestig
cursussen en de werkzaamheden van een tweetal rondtrekkende "tuinbouw-
wandelleraren" (WS 1898, 455). Alle inspecteurs voor het vakonderwijs zorg-
den er, ieder afzonderlijk, voor dat het vakonderwijs vanaf het einde van de
negentiende eeuw in Nederland tot ontwikkeling kwam.
Mede doordat het rijksschooltoezicht voor het middelbaar onderwijs uit-
een was gevallen in een onderwijsinspectie van het algemeen middelbaar
onderwijs en een onderwijsinspectie voor het speciaal middelbaar onderwijs,
diende er - naast de wet op het middelbaar onderwijs - een afzonderlijke wet
op het professionele onderwijs te komen, waarin alle scholen voor be-
roepsonderwijs waren opgenomen. Een plaats in de wet op het middelbaar
onderwijs was niet meer mogelijk. In 1906 merkte inspecteur De Groot op dat
"in een afzonderlijk wetsontwerp" het vakonderwijs nader diende te worden
geregeld. "Niemand, die den ongeorganiseerde toestand kent en weet hoe
daardoor op velerlei manier de ontwikkeling van ons vakonderwijs wordt
tegengehouden, zal het wenschelijke van zoodanigen maatregel ontkennen"
(Groot 1906, 145). Het verschil tussen algemeen-vormend onderwijs en
professioneel onderwijs was te groot geworden, zij het dat in dit verband in-
specteur P. Fockens in 1914 opmerkte dat alle "vakonderwijs behoort tot het
328