"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

uiteindelijk een controletaak maken die aangaf of ze de leerstof beheersten
(Bakkum 1957, 34 e.v., en Hage e.a. 1962, 52 e.v.). Het takenonderricht was
intellectualistisch onderricht, al stelde dat de inspectie van het voorbereidend
hoger en middelbaar onderwijs niet zonder voorbehoud gerust. In 1952 gaf ze
er blijk van de "proef met daltonisering" (OV 1952, 343) op een gymnasium
kritisch te volgen. Het experiment zou dan nog op zijn resultaten beoordeeld
moeten worden.
Ondanks het voorzichtige enthousiasme berichtte hoofdinspecteur P. van
Nes Czn. in 1938 dat het "aantal scholen waar het Dalton-onderwijs als stelsel
wordt toegepast" (OV 1938, 305) zeer gering is. De verschillende vormen van
taakonderwijs per klas kwamen meer voor, alhoewel inspecteur J.W. Mols in
1939 noteerde: "Wat is er overgebleven van het daltoniseeren?" (OV 1939,
267). In zijn gebied was dat systeem klaarblijkelijk in de loop van de tijd terzij-
de geschoven. Uit het zuiden van Nederland kwam reeds in 1930 het bericht
dat "proeven" "met meer gedifferentieerd onderwijs, en met losser klassever-
band" (OV 1938, 237) overal waren gestaakt. Slechts een enkele onderwijzer
liep er nog warm voor.
Uiteindelijk werd de hier bedoelde onderwijsvernieuwing een teleurstel-
ling. In 1947 berichtte een rijksschooltoezichthouder van de inspectie Rotter-
dam "dat de vernieuwing bezig is weg te ebben" (OV 1947, 404). Inspecteur
W. Schoenmakers deelde in 1949 mee dat in de meeste scholen "het normale
klassikale systeem gevolgd" werd, "soms ietwat gemitigeerd in de richting van
enige individualisatie door toepassing van het takensysteem" (OV 1949, 396).
Ook het Daltonsysteem werd uiteindelijk geplaatst in het klassikale stelsel. Het
rijksschooltoezicht van het voorbereidend hoger en middelbaar onderwijs
sprak over scholen waar "klassikaal gedaltoniseerd" (OV 1953, 389) werd.
Reeds in 1938 had hoofdinspecteur Van Nes Czn. opgemerkt, dat onderwijs-
vernieuwing in feite niet veel meer was dan "een streven tot stimulering van
een ontwikkelingsproces, dat al lang groeiende is en dat in de school al heel
wat heeft doen veranderen" (OV 1938, 317). Het leidde niet tot de invoering
van monomane systemen.
Van een organisatorische verandering van het onderwijs bleek overigens
geen sprake. Het klassikale systeem had uiteindelijk zijn diensten bewezen. Het
Nederlandse schoolsysteem behield dan ook zijn klassikale structuur met
groepsonderwijs. De vernieuwing van het Nederlandse onderwijs kon hooguit
569