"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

Veel tijd werd besteed aan het leren zingen. De gesproken missen moes-
ten opgeluisterd worden met gezangen. Leerlingen van de parochiescholen
vormden het kerkkoor. Daartoe moesten de leerlingen de ceremoniele formu-
les uit het hoofd leren. De instrumenteel-culturele vaardigheid van het lezen
werd de leken-leerling niet bijgebracht. Memoriseren werd voldoende geacht.
De lees- en schrijfvaardigheden waren en bleven vooralsnog een elitaire aan-
gelegenheid van monniken en kanunniken (Gerritsen e.a. 2000, 16). Slechts
een enkele leerling werd na de eerste drie leerjaren van de parochieschool de
gelegenheid geboden gedurende een tweetal jaren in de vervolgschool te leren
lezen. Waarschijnlijk heeft ook hij op tien- tot twaalfjarige leeftijd de "Ars
grammatica minor" van Donatus gebruikt om de taalstructuur van het Latijn
machtig te worden. Met enige passieve en actieve kennis van het Latijn zou hij
een bescheiden plaats hebben kunnen veroveren in de kerkelijke hierarchic van
geestelijke leiders (Oediger 1953, 80 e.v./figuur 2.2). In elk dorp was tenslotte
een pastoor nodig en een assistent gewenst.
fig. 2.2 het Nederlandse schoolsysteem
van ongeveer 1200 tot 1400
vervolg parochieschool
parochieschool
2.5.2 Toezicht op parochiescholen
De parochiescholen werden bij hun oprichting geplaatst onder het onder-
wijstoezicht van de scholasticus-onderwijsopzieners. Voor laatstgenoemden
was er sprake van een uitbreiding van werkzaamheden. De abt-onderwijsop-
zieners werden niet bij het toezicht op parochiescholen betrokken. Hoewel de
stichting van parochiescholen een aangelegenheid was van landeigenaren,
werd de controle van de inhoud van het onderwijs overgelaten aan kerkelijke
functionarissen. De landeigenaren bemoeiden zich, als oprichters van de
42
IZ
11
10
9
8
7