"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

de negentiende eeuw kregen enkele Franse scholen een plaats in de categoric
van het middelbaar onderwijs. Ze kwamen veelal voor in de toenmalige grote
steden. De Rotterdamse onderwijscommissie merkte daarentegen op, dat er in
de Maasstad een "afzonderlijke inrigting behoorde" te staan, waar leerlingen
onderwezen zouden kunnen worden in "onze letterkunde, geschiedenis en die
van naburige beschaafde volken". "Bepaaldelijk voor middelbaar onderwijs
bestaat hier ter stede niets", schreef dezelfde commissie in 1839 voor de eerste
maal (Dodde 1991, 214). Een groot aantal stedelijke Franse scholen had slechts
een eenvoudig niveau en kon daardoor niet gerekend worden tot het m.o.
Door de diffusie tussen de uitbreidingen van het lo - in het bijzonder het
mulo - en het mo werd een vaststelling van verschillen tussen beide vormen
van onderwijs noodzakelijk. De overeenstemming tussen de vormen van mulo
en mo lag in de algemene vorming die zij de leerlingen aanboden. Het mulo
was echter, doordat het in beginsel lo was - en daarin onderscheidde het zich
van het mo - bestemd voor de lagere volksklasse. Het zorgde voor "het noodi-
ge onderwijs" dat leerlingen, zo viel te lezen in het onderwijsverslag van 1910,
"in hun geheele leven bij het werken en streven" moest "sterken en steunen"
(OV 1910/2, F 8). Het mulo was niet meer dan een verlenging van het lager
onderwijs en bestemd voor "de arme kleine burgerij en kleine boeren en
slechts in geringe mate" voor "de arbeidersklasse" (Harmsen 1961, 71). Mid-
delbaar onderwijs daarentegen was bestemd, volgens een oude, maar nog
altijd bruikbare aanduiding die opgenomen was in het onderwijsverslag uit
1817, voor kinderen van de "kooplieden, de fabrikanten, de winkeliers, de
meesters der verschillende ambachten in de steden, de kunstenaars en meer
anderen, die buiten twijfel onder de nuttigste en werkzaamste ingezetenen des
lands gerangschikt worden", op scholen voor middelbaar onderwijs "hunne
opvoeding" (OV 1842, 24) afrondden. Het sociaal-economische en sociaal-
culturele niveau van leerlingen die scholen voor mo bezochten, zou hoger lig-
gen dan van leerlingen die naar onderwijsinstituten voor mulo gingen.
Er was behoefte aan duidelijkheid over het onderscheid tussen het mulo en
het mo. In de loop van de tijd was evenwel gebleken dat de scholen voor mo
zich richtten op de hogere middengroeperingen die voor hun maatschappelijke
positie aan lo niet voldoende hadden. Zij wensten een voortgezette scholing op
een inhoudelijk hoger niveau dan dat van het mulo, een vorm van lo, waarvan
verondersteld werd dat het bestemd was voor lagere middengroeperingen. Het
297