"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

andere inspecteurs van het lager onderwijs zetten zich in voor onderwijs-
vernieuwing. Inspecteur B. Koekkoek stimuleerde het aanleggen van verzame-
lingen en het tekenen van kaarten bij geschiedenisonderwijs. Handenarbeid
was, naar zijn opvatting, een middel om de activiteiten van leerlingen in te
schakelen met het "maken van oude gebruiksvoorwerpen, schepen, kastelen,
hutten, torens enz." (OV 1953, 536). Een groot aantal onderwijsinspecteurs
stelde taalgebruik en taalontwikkeling in het middelpunt van de verandering
en verbetering van het onderwijs. Zij waren zich ervan bewust dat alle onder-
wijs "in meerdere of mindre mate taalvorming" (Evers e.a. 1962, 6) was. De
verantwoordelijkheid voor de pedagogische zorg kwam het rijksschooltoezicht
toe, meenden de inspecteurs. De inspecteurs wilden zich vooral verdienstelijk
maken voor de onderwijskundig-didactische zorg, waarbij de inspecteurs de
school interpreteerden als een intellectualistische instelling. Het onderwijs
diende vooral de cognitieve mogelijkheden van leerlingen tot ontwikkeling te
brengen.
Het optreden van het rijksschooltoezicht van de diverse vormen van
voortgezet onderwijs was bescheidener. In feite streefde alleen het rijksschool-
toezicht van het lager onderwijs onderwijskundig-didactische veranderingen
en verbeteringen na. Volgens de hoofdinspecteur van P. van Nes Cz. atten-
deerde een van zijn inspecteurs - maar hij was allerminst de enige rijks-
schooltoezichthouder - "op een toepassing" van het Daltononderwijs, "die
vooral aan grote scholen mogelijk is" (OV 1937, 310). De schoolopziener
merkte op, "dat daltoniseren niet iets is voor alle leerlingen, maar dat men
vanaf het 5e leerjaar, als geen nieuwe vakken meer aan de orde komen, de
leerlingen kan verdelen in dezulken, die na korte instructie zelf verder kunnen,
en anderen die voortdurend klassikale leiding nodig hebben" (OV 1937, 310).
De rijksschooltoezichten van het voortgezet onderwijs gaven de voorkeur aan
klassikaal onderwijs. Dat gaf zekerheid bij de overdracht van kennis en het
ontwikkelen van vaardigheden. Hoofdinspecteur B. Stoopman gaf aan dat met
het oog op het muloexamen de vakken op traditionele wijze gegeven werden.
De vragen die op bedoeld examen gesteld werden "zijn bijna alle van reprodu-
cerende aard" (OV 1959, 193). Het leren van voor het examen benodigde
gegevenheden, vereiste klassikaal onderwijs. Ondanks incidentele pogingen
het klassikale stelsel af te wisselen met projectonderwijs, zocht het onderwij-
zende personeel, met instemming van het rijksschooltoezicht, zekerheid in het
597