"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

ontwikkeling der leerlingen zou kunnen bijdragen, mits het slechts gegeven
werd op eene wijze, welke aan de behoefte" van de leerlingen "beantwoord-
de". Inspecteur Steyn Parve moest evenwel ervaren dat de betrokken leraar
niet bereid was - en mogelijk niet in staat was - op de door hem bedoelde
manier onderwijs aan te bieden. Deze diende zijn ontslag in. Ook het vak
volkshuishoudkunde dat evenzeer op het onderwijsprogramma van de bas ver-
meld stond, werd te moeilijk geacht voor leerlingen van de bas. Wederom
persisteerde inspecteur Steyn Parve. Hij merkte op, dat het wenselijk was "om
aan deze leerlingen eenige gezonde begrippen van volkshuishoudkunde mede
te deelen, vooral in betrekking tot arbeid en nijverheid, kapitaal en waarde, en
vooral ook aangaande de betrekking waarin de staat is geplaatst ten opzigte
van de nijvere klasse". Inspecteur Steyn Parve adviseerde de leraar met het
"onderwijs voort te gaan". Ditmaal had inspecteur Steyn Parve succes. "Het
examen in April jl.", zo berichtte hij met enige tevredenheid, "heeft mij
getoond, dat het niet geheel zonder vrucht gegeven is" (ABiZd 521, 28 e.v.).
De leraar had zich aan de inspecteur gewonnen gegeven.
Ondanks de wijzigingen in het onderwijsprogramma kon niet ontkend
worden dat het onderwijsprogramma van de bas voor de leerlingen te zwaar
was. Het rijksschooltoezicht maakte er regelmatig melding van. Om tegemoet
te komen aan de voortdurende "klacht van de zijde der leraren, dat de leerlin-
gen niet in staat waren hun onderwijs te volgen", werden er, zo meldde in-
specteur De Groot, aan bas'en "zoogenaamde voorbereidende klassen" (Groot
1914, 4) opgericht. Ze moesten de geconstateerde deficienties ongedaan
maken. De inspecteurs Bosscha, Staring en Steyn Parve meldden onafhankelijk
van elkaar het bestaan van dergelijke klassen in hun inspectiegebied. In
Harlingen bestond het onderwijsprogramma van deze voorbereidende klas uit
"eene herhaling van het op de lagere scholen geleerde" (ABiZd 605), in het
bijzonder in de vakken "rekenen, schrijven en lezen". In andere steden bleek
het niet veel anders te zijn. "Het onvoldoende van het lager onderwijs" "is in
verscheidene gemeenten op eene bedroevende wijze aan den dag gekomen"
(ABiZd 604, 145), berichtte inspecteur Steyn Parve in 1867. Uit niets bleek
evenwel dat er enig overleg was over deze aangelegenheid tussen de beide
sectoren van het rijksschooltoezicht. Het rijksschooltoezicht van het lager
onderwijs had andere zorgen. Uiteindelijk ging slechts een gering aantal leer-
lingen naar het vervolgonderwijs.
308