"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

der onderwijs - kon geen sprake zijn, naar zijn inzicht.
De opvatting van Kleijwegt werd door de minister van onderwijs gedeeld
en overgenomen. De bijzondere inspecteurs waren vertegenwoordigers van de
gemeentebesturen of van de bijzondere schoolbesturen. Ze dienden te worden
opgevat als "een verlengstuk" van deze bestuursinstanties. Het rijksschool-
toezicht behoefde aan de andere "inspectie" niet te vragen - de minister van
onderwijs wees zelfs de kwalificatie van inspecteur voor deze functionarissen
af - "vinden jullie het goed?" (BHTSG 1961-1962, II, 2987). Hij stelde voor
eventueel overleg tussen het rijksschooltoezicht en het schooltoezicht van
gemeentelijke openbare scholen en van de besturen van het bijzonder onder-
wijs te laten plaatsvinden "voor zover" het rijksschooltoezicht "dit nodig acht"
(BHTSG 1961-1962, II, 2989). Hoewel Kleijwegt deze tekstuele aanvulling
ongewenst vond, accepteerde de Tweede Kamer gemelde mogelijkheid tot
overleg. Waar het zinvol en noodzakelijk was, was er sedert de negentiende
eeuw steeds overleg geweest met het plaatselijke schooltoezicht. Ook het
schooltoezicht van het bijzonder onderwijs kon rekenen op een welwillend
contact met het rijksschooltoezicht. Een wettelijk vastgelegde mogelijkheid tot
overleg "met de gemeentelijke inspectie en met degenen die door de besturen
der bijzondere scholen met het toezicht op deze scholen zijn belast" (BHTSG
1961-1962, II, 2989) werd door de minister van onderwijs uitgesloten. De bij-
zondere inspecteur werd gezien als een ambtelijke vertegenwoordiger van zijn
schoolbestuur. De inzet van confessionele Tweede-Kamerleden voor een bete-
re positie van hier bedoelde bijzondere en eigen inspectie bleek uiteindelijk
weinig succesvol.
De Tweede-Kamerleden hadden het resultaat van hun onderneming voor
het inspectoraat van het bijzonder onderwijs kunnen voorzien. In 1914 meende
de "Vereeniging van Christelijke onderwijzers en onderwijzeressen in
Nederland" dat het confessionele onderwijs een eigen inspectie behoefde. Het
rijksschooltoezicht zou zich moeten bezighouden met schoolbouwaan-
gelegenheden en met de naleving van wettelijke bepalingen en subsidievoor-
waarden, terwijl het bijzonder schooltoezicht aandacht zou moeten besteden
aan de goedkeuring en handhaving van leerplannen en roosters en met de
benoeming en ontslag van het onderwijzende personeel. Het bijzonder
schooltoezicht zou door de landelijke overheid gesubsidieerd moeten worden,
hetgeen geen financiele verzwaring van de rijksuitgaven impliceerde, omdat de
449