"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

mo werd beschouwd als "volksonderwijs, maar hooger volksonderwijs" (Kreen-
en 1864, 30 e.v.). Het mulo was kwalitatief minder, want het was lager volks-
onderwijs. Met deze interpretatie verschafte het mo zich een elitair karakter
(Harmsen 1961, 235). Het mulo was maatschappelijk gezien voor eenvoudiger
groepen.
Behalve een sociaal-economisch criterium was er ook een sociaal-cultu-
reel criterium op grond waarvan het mo zich onderscheidde van het lo en zijn
uitbreidingen. Het mo had een omvangrijker - algemeen vormend - onderwijs-
programma dan het mulo, al liet deze vorm van onderwijs evenzeer een breed
onderwijsprogramma zien. Er was zelfs sprake van een overlapping in het
onderwijsprogramma van het mulo en dat van het mo. Het verschil in diep-
gang was niet groot, maar evident. Enkele scholen voor mulo konden zonder
bezwaar, aldus schreef Blaupot ten Gate, "bij de scholen van middelbaar
onderwijs getrokken" worden. Op gezag van de landelijke overheid vond dat
inderdaad bij "missive van 11 Nov. 1864" (ABiZd 522, 3) plaats. De meeste
van dit soort scholen voor mulo bleven evenwel behoren tot het lo.
Er was naast het aangegeven sociaal-economische criterium en sociaal-cul-
turele criterium nog een derde - onderwijskundig-didactisch - criterium op grond
waarvan het mo zich onderscheidde van het mulo. Het mo hanteerde het
vaklerarensysteem, terwiji het mulo zich kenmerkte door het systeem van de klas-
senonderwijzer. Bij het mo lag de nadruk op de overdracht van wetenschappelijke
informatie - het latere "disciplines oriented model" - ten behoeve van de
cognitieve ontwikkeling van de leerlingen. Voor het mulo was de ontplooiing van
de mogelijkheden van leerlingen - het latere "individual oriented model" (Estvan
1968, 120 e.v.) - van belang. Tegenover een ontwikkelingspsychologische bena-
dering van het mulo stond een wetenschappelijke benadering van het mo.
Inspecteur Steyn Parve merkte in 1870 daarover op, dat "de lagere school zich
ten doel stelt de leerlingen niet alleen te onderwijzen, maar ook op te voeden,
terwiji de middelbare daarentegen uitsluitend bestemd is om hun kundigheden
mede te deelen" (Steyn Parve 1870/1, 8). Zeventig jaar later - in 1941 - herhaal-
de eerdergenoemde inspecteur Gielen deze opvatting. Hij schreef dat het mulo
niet meer was dan een verlengstuk van het reguliere zesjarige lager onderwijs.
Het werd gegeven door pedagogisch-georienteerde onderwijzers, terwiji het
middelbaar onderwijs leraren kende die voor een enkel vak opgeleid waren en
daarmee het middelbaar onderwijs een wetenschappelijke geaardheid verschaften
(Gielen 1941, 89 e.v.).
298