"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

van een vijfde wet op het lager onderwijs - verminderden inderdaad de
normaallessen geleidelijk in aantal. In 1890 waren er nog slechts eenendertig
hoofden van scholen die onderwijzers opleidden. Hun taak werd aanvankelijk
nog overgenomen door normaalscholen. Omstreeks 1895 bedroeg hun aantal
ruim tweehonderd. Vanaf 1910 brak een periode van groei van het aantal
kweekscholen aan, waardoor er aan het einde van de periode van 1857 tot
1920 bijna honderd kweekscholen waren.
Ondanks de verbeterde opleiding tot onderwijsgevende aan kweek-
scholen, bleef het vergelijkende examen bij een sollicitatie vooralsnog gehand-
haafd. Het was een selectiemiddel dat in het bijzonder gebruikt werd om de
meest bekwame onderwijsgevenden onder de abiturienten van de normaalles-
sen en normaalscholen te ontdekken. Voor elke vacature diende de sollicitant
weer een praktisch-theoretisch examen af te leggen. Weer kreeg hij opdrach-
ten en vraagstukken voor schrijven, rekenen, vormleer, taal, aardrijkskunde,
geschiedenis, natuurkunde en muziek voorgeschoteld, zoals - overeenkomstig
de voorschriften - bij het vergelijkend examen onder leiding van schoolopzie-
ner J.H. Beucker Andreae voor de school te Oostermeer in 1862 (De Wekker
13 juni 1862,3):
"De groote knecht van Theunisboer zichtte op eenen dag, 8 uren werkende,
0.5 bunder haver, de middelknecht moest daarvoor 10 uren werken. Vrage:
naar verloop van hoeveel tijd de groote knecht 2 bunders meer gezicht zal
hebben dan de middelknecht".
a. Wat is een werkwoord? b. Wat zijn hulpwerkwoorden en hoe worden die
verdeeld? c. Wat zijn subjectieve, wat objectieve, wat intransitieve, wat tran-
sitieve en wat factitieve werkwoorden? d. Verduidelijk wat persoonlijke en
onpersoonlijke werkwoorden zijn. e. Hoe worden de werkwoorden verbogen?
en f. verklaar dit
Niet bekend is of aan het vergelijkende examen een kerkelijk examen
voor voorzanger voorafging. Ook de uitkomsten van beide examens konden
niet achterhaald worden.
De toename van onderwijzers die in het bezit waren van een kweek-
schooldiploma, maakte een einde aan de vergelijkende examens. De ontwikke-
367