"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

tafels en zitbanken" "niet minder dan 30 halve tafels" stonden, "waaraan 208
kinderen" konden "zitten. Negen zwarte borden, waaronder twee groote, die
op- en nederschuiven, en aan beide zijden" konden "gebruikt worden, door
dezelve om te keeren", dienden "tot het geven van onderwijs" (BOOb 1816,
443). Ook het rijksschooltoezicht toonde zich over het Zaandijkse succes
tevreden en ingenomen. Over het geheel genomen kostte het de onderwijsin-
spectie echter veel moeite om met de gemeentebesturen in gesprek te komen
over het schoolgebouw en zijn onderwijsruimte, maar soms kon er, zij het niet
zonder hun medewerking, enige vooruitgang in de scholenbouw en de onder-
wijsruimten geboekt worden.
3.9 Succes en tegenslagen
gedurende de periode van 1801 tot 1857
Ondanks de achterblijvende resultaten in de scholenbouw, kon het
rijksschooltoezicht voor het lager en voortgezet lager onderwijs rond 1850 met
tevredenheid terugzien op werkzaamheden gedurende ruim een halve eeuw.
Er was veel bereikt, zij het dat de werkzaamheden van de onderwijsinspectie
overwegend van mesostructurele en microstructurele aard waren. Op grootse
scheppingen kon de onderwijsinspectie niet bogen. Dat mocht ook niet ver-
wacht worden. De geschiedenis van het onderwijstoezicht en het school-
toezicht uit vorige perioden had aan het begin van de negentiende eeuw
duidelijk gemaakt dat onderwijsopzieners en schoolopzieners zich overwegend
en vooral bezig gehouden hebben met het onderwijsleerproces op de school
en in de klas. Na de medewerking aan het ontwerp van de eerste wetten op
het lager onderwijs van 1801, van 1803 en vooral die van 1806 hadden zich in
de periode van 1801 tot 1857 voor het rijksschooltoezicht van het lager onder-
wijs en het voortgezet lager onderwijs geen omvangrijke macrostructurele pro-
jecten meer voor gedaan. Slechts inspecteur Wijnbeek kon terugzien op een
geslaagde poging tot stichting en oprichting van de zogenaamde Tweede
Afdeling van de Latijnse school, waardoor deze gymnasium werd. Hoewel een
nevenopleiding aan de klassieke Latijnse school bleek de Tweede Afdeling op
den duur een grondslag voor middelbaar onderwijs gericht op zogenoemde
moderne vakken.
De schoolopzieners van het lager onderwijs en het voortgezet lager
onderwijs hielden zich - en deze opmerking gold tevens voor inspecteur
214