"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

ning (Dodde 1995, 13). Inspecteur P.J.R. Mesker berichtte in 1922 evenwel
dat er uiteindelijk weinig regels werden geleerd. De onderwijzers beperkten
zich tot de "behandeling der werkwoordelijke vormen". De "verbuigings-
vormen van zelfstandige en bijvoegelijke naamwoorden en voornaamwoorden
worden" daarentegen "niet geleerd" (OV 1922, 147 e.v.). Aan zinsontleding
werd weinig gedaan. In vergelijking met vroeger dagen was het taalonderwijs
eenvoudiger geworden, zoals bleek uit de taalmethode "De Basisschool" van
J.A. Michels-Scholten, R. Corporaal en de latere inspecteur N.G. Verbaan
(1971, 16):
a. Kerntaak: Schrijf goede zinnen op. Begin met het onderwerp.
onderwerp
De melkboer
De bakker
De slager
Meneer
Mijn broer
persoonsvorm
leest
verkoopt
jaagt
slacht
brengt
lijdend voorwerp
het brood
het verhaal
de krant
zijn paard
het varken
b. Keuzewerk: Kies minstens een opdracht uit.
a. Bedenk drie zinnen met een onderwerp,
gezegde en lijdend voorwerp.
b. Bedenk drie zinnen met een onderwerp,
gezegde en andere zinsdelen.
overige zinsdelen
naar buurman
aan huis
helemaal uit
de wei in
in het slachthuis
Voor de taalkunde kwam in de loop van de jaren dertig van de twintigste
eeuw een taalonderdeel in de plaats dat evenzeer veel inspanning vereiste van
de leerlingen. Inspecteur A.L. Dubel vond in 1957 het onderwijs in de Neder-
landse taal eenzijdig. Hij meende dat er "meer aandacht" moest zijn "voor de
mondelinge taalbeheersing" (OV 1957, 183). Vooral het probleem van de
thuistaal kwam daarbij veelvuldig aan de orde. Inspecteur Mesker klaagde in
1922 al over het Limburgs, zijn collega-onderwijsinspecteurs mopperden over
de dialecten in de inspectiegebieden waarvoor zij verantwoordelijk waren. Zij
vonden dat er in het gebruik van het Algemeen Beschaafd Nederlands weinig
vorderingen werden gemaakt. Oefeningen in de taalboekjes waren er genoeg.
Inspecteur Dubel noerhde "opzegversjes, aftelrijmpjes, terugvertellen van een
577