"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

naar de inmiddels door de leerlingen zelf ervaren kaasbereiding. Een excursie
naar een boerderij, maar ook naar een melkfabriek visualiseerde de in de klas
behandelde leerstof (OV 1940, 368 e.v.). De intentie van heemkunde-onder-
wijs was om de "verbrokkelde kennis" waarmee de leerlingen op school kwa-
men "te ordenen, te corrigeren en aan te vullen" (Kleiterp e.a. 1963, 80). Er
werd van de veronderstelling uitgegaan dat leerlingen beschikten over infor-
matie die gesystematiseerd en gecompleteerd diende te worden.
De eerdergenoemde "Leidraad" gaf een overzicht van de onderwijs-
leerstof die op lagere scholen behandeld zou kunnen worden. Aangezien de
twaalf inspecteurs van de hoofdinspectie Drente, Friesland, Groningen en
Overijssel - de samenstellers van de Leidraad onder leiding van hoofdinspec-
teur L.F. Kleiterp - zich niet schuldig wilden maken aan een inbreuk op de vrij-
heid van inrichting van het onderwijs, stelden zij dat, hoewel de inspecteurs
het onderwijs wensten te bevorderen, het overzicht van onderwijsleerstof voor
de vakken lezen, taal, schrijven, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis, natuur-
kennis en enkele expressievakken slechts gezien mocht worden als "raadgevin-
gen" (Kleiterp e.a 1963, 4). Elke gedachte de vrijheid van onderwijs aan te tas-
ten, wilde de derde hoofdinspectie vermijden. Deze instelling belette de
rijksschoolopzieners van het lager onderwijs niet didactische aanwijzingen te
geven, al erkenden ze dat "het onmogelijk - indien het al wenselijk was - om
een algemeen bruikbaar leerplan op te stellen. De stofkeuze en de uitwerking
worden geheel bepaald door de omgeving van het kind en de wijze waarop
het zijn omgeving beleeft" (Kleiterp e.a. 1963, 80). Desondanks somden de
samenstellers een reeks van onderwerpen op, opgedeeld over de klassen een
tot en met drie, zoals "onze school", "in de keuken", "sneeuw en ijs" en "op
reis", en voor de klassen vier tot zes, zoals "onze veeteelt", "hoe een krant
ontstaat", "petroleum", "brandveiligheid" en "de sterrenhemel". Methoden-
schrijvers verstrekten onderwijzers meer onderwijskundig-didactische assisten-
tie dan de inspecteurs konden aanbieden. Uitvoerig werd in "Onderwijs vol-
gens de methode der belangstellingscentra" uit 1936 door L. Fred een schets
van een uit te werken belangstellingscentrum beschreven:
October. 1e klas. Ik heb honger
Waarneming: De organen voor het eten. Wat we eten. Brood - granen - vlees;
de dieren waar we vlees van krijgen; vers en bevroren vlees; vis.
587