"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

van de legislatieve voorschriften. Hij veronderstelde zelfs dat het jaar 1952 de
geschiedenis van het onderwijs in zou gaan als een bijzondere datum. Nederland
had eindelijk, zo meende hij, een onderwijzersopleiding van niveau. Onder-
wijzer-worden was niet meer "een intellectuele bezigheid", maar de taak van
het kweekschoolonderwijs was de ontplooiing van "de gehele persoonlijkheid"
van de onderwijzer. De leerlingen van de kweekschool verwierven in de eerste
klassen van de opleiding een ontwikkelingsniveau van middelbare kwaliteit met
vakken die "essentialia zijn voor de algemene vorming van ieder mens". Deze
eerste leerkring zou voor gegadigden met een "middelbare-schoolopleiding"
dan ook kunnen komen te vervallen. Leerlingen die in het bezit waren van een
diploma van een vijfjarige hbs of een zesjarig gymnasium konden toegelaten
worden tot de tweede leerkring. Deze leerkring was een uitgesproken vakop-
leiding met pedagogische vakken en de vakken Nederlandse taal en letterkunde
en kennis van het culturele en maatschappelijke leven. Ook de "oefening in de
practijk van het lesgeven" maakte een belangrijk bestanddeel uit van de tweede
leerkring. De derde leerkring verving de toenmalige "hoofdaktestudie", hetgeen
op zich al als winst beschouwd werd. Daarvoor in de plaats kwam de studie van
"de vakken opvoedkunde en Nederlandse taal", terwijl, aldus meldde inspecteur
Kleijwegt, "de overige tijd", die door hem geschat werd "op ongeveer de helft"
besteed zou worden om "de leerling nader vertrouwd te maken met de lagere
school" in al zijn facetten van buitengewoon lager onderwijs tot uitgebreid lager
onderwijs. De derde leerkring was een afronding van een beroepsopleiding die in
1970 zelfs aan de opleiding van de tweede leerkring werd toegevoegd. De oplei-
ding tot onderwijzer bestond in het vervolg uit drie cursusjaren. In het vervolg
was er nog slechts een onderwijsbevoegdheid, te weten de zogenoemde volle-
dige onderwijsbevoegdheid.
Bij de uitwerking van de wettelijke voorschriften lieten hoofdinspecteur
Kleijwegt en zijn inspecteurs (tabel 5.19) niets aan het toeval over. Na aanna-
me van de wet op het kweekschoolonderwijs in 1952 door de Tweede Kamer
belegde hij bijeenkomsten - de Eerste Kamer diende nog haar goedkeuring aan
de wet te verlenen - om leraren van de kweekschool alvast te informeren over
wat hun te wachten stond. Hij werd daarbij geassisteerd door medewerkers
van het ministerie van onderwijs en "het verwante paedagogische centrum"
(OV 1952, 628 e.v.). Hoofdinspecteur Kleijwegt leek haast te hebben, waar-
door hij zich genoodzaakt zag representanten van de administratieve zorg van
530