"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

onderwijs en het speciale onderwijs werd evenwel voor leerlingen met
gedragsproblemen in time-out-voorzieningen gezorgd, mogelijkheden om op
een andere plek aan een terugkeer naar de oorspronkelijke of een andere
school te werken. Deze categorie onderwijs werd er uiteindelijk nogal gecom-
pliceerd door.
6.8.4.4 De tweede fase
Tenslotte was er - de derde verandering - de herinrichting van het havo
en het vwo sedert 1997 (Dam-Kooij 1999a, 16). De vernieuwing van de eerste
drie leerjaren van het vo werd als secundair onderwijs tweede fase in de twee-
tot driejarige cursus van het havo en vwo gecontinueerd. Volgens het onder-
wijsverslag van 1999 waren "de eigen verantwoordelijkheid en de zelfstandig-
heid van de leerlingen een essentiele factor van de studie (OV 1999, 90).
Leerlingen moest geleerd worden actief en op eigen inzet te werken. In dit
verband moet gewezen worden op de - niet-verplichte - invoering van het stu-
diehuis als onderwijskundig-didactisch kader voor het onderwijsleerproces. In
1998 en 1999 werd een aanvang gemaakt met de hierbedoelde vernieuwing,
zij het dat vooralsnog aarzelingen bij scholen bleven bestaan.
Het rijksschooltoezicht deed in het onderwijsverslag over het jaar 1999
uitvoerig verslag van de praktische uitwerking van de tweede fase op schoolni-
veau. De inspectie had er veel aandacht aan besteed. De analyse van het begin
van de tweede fase was opvallend volledig. Niet alleen de ontwikkeling van het
onderwijsleerproces kwam aan de orde, ook de bouwkundige veranderingen op
schoolniveau met ruimtelijke voorwaarden als klaslokalen, studiezalen, werk-
hoeken, mediatheken en nissen werden beschreven, evenals de organisatori-
sche wijzigingen met periodenroosters, lestabellen, blokuren en vakkenindelin-
gen, en het personeelsbeleid met afdelingsleiders, vaksectieleiders, docenten en
onderwijsondersteunend personeel. De leerlingen van de tweede fase reageer-
den, volgens mededelingen van het rijksschooltoezicht, verschillend op de
andere onderwijsleerorganisatie. Na een klassikale organisatie met frontaal
onderricht bleek de overstap naar zelfstandig leren in een activerende omge-
ving voor leraren en leerlingen verre van eenvoudig, al bleek het bij de leerlin-
gengeneratie van het laatste kwart van de twintigste eeuw nauwelijks nog
mogelijk gedurende een lesuur van vijfenveertig of vijftig minuten onderwijs te
geven. In het onderwijsverslag van 1998 werd echter gesteld dat "de didactiek
754