"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

niet onmisbaar. Hooguit toonde het onderwijs zich meer aangepast aan de
maatschappelijke situatie waarin meisjes zich een plek hadden veroverd.
Inspecteur Wirtz behoefde vooralsnog zijn uitspraak uit 1921 niet te herzien,
te weten dat het "leerplan" van het herhalingsonderwijs "niet voldoende op
het practische leven gericht" (OV 1921/2, 99) was. Vooralsnog werd veel leer-
stof van de lagere school herhaald, waardoor herhalingsonderwijs en inha-
lingsonderwijs onaantrekkelijk bleven.
Opmerkelijk was overigens dat er voor het herhalingsonderwijs en in-
halingsonderwijs meer mogelijkheden bestonden in de steden dan op het platte-
land, waar "weer en wegen" (OV 1921/2, 99) regelmatig schoolbezoek
belemmerden. Toch zou er op het platteland meer herhalingsonderwijs of in-
halingsonderwijs verwacht mogen worden, omdat daar op grote schaal door
landarbeid schoolverzuim had plaatsgevonden. Dat bleek niet het geval. Deze
vorm van onderwijs kwam - als het al voorkwam - vooral voor in de steden.
Door inspecteur van het lager onderwijs A. Smit Jz. van de inspectie Rotterdam
werd zelfs opgemerkt, dat er in de havenstad drie typen herhalingsscholen en
inhalingsscholen gesignaleerd konden worden, te weten type A: een vierjarige
cursus - een inhalingscursus genoemd - met de vakken "lezen, schrijven, reke-
nen en Nederlandsche taal" "bestemd voor hen, die geen voldoend lager onder-
wijs hebben genoten"; type B: een tweejarige cursus vervolgonderwijs met de
eerder genoemde vakken vermeerderd met "vaderlandsche geschiedenis, aard-
rijkskunde en natuurkennis" "bestemd voor hen die wel voldoende lager onder-
wijs hebben genoten", en type C: een vierjarige cursus met de vakken lezen,
schrijven en rekenen aangevuld met Duitsch (aan een cursus in plaats daarvan
Fransch), Engelsch, handelskennis en machineschrijven" (OV 1925/2, 14). Het
was een belangwekkende analyse, zij het dat de laatste vorm van onderwijs eer-
der mulo genoemd mocht worden dan herhalingsonderwijs of inhalingsonder-
wijs.
4.6.5 Het lager onderwijs en zijn verdere uitgroei
Was het herhalingsonderwijs en het inhalingsonderwijs in hun ontwikke-
ling weinig succesvol, voor de overige vormen van voortgezet onderwijs was
de tweede helft van de negentiende eeuw een voorspoedige periode. Dat
werd mede veroorzaakt doordat het onderwijs maatschappelijke betekenis
kreeg. Inspecteur Beeloo kon reeds in zijn onderwijsverslag over 1864 schrijven
288