"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

schoolsysteem bepaalde zich in zijn werkzaamheden tot de opvoedkundig-
onderwijskundige kwaliteit van het onderwijs. Met name in 1838 vond hij een
oplossing voor een modern onderwijsprogramma aan de klassieke Latijnse
scholen (Steyn Parve 1878, 11). Het was geen structurele verandering, maar
eerder een onderwijskundig-didactische verbetering. Veel bekendheid kreeg
inspecteur Wijnbeek er niet mee.
Inspecteur Wijnbeek had kunnen weten dat de landelijke overheid de
inspectorale taak van het rijksschooltoezicht voor het lager onderwijs wilde
beperken tot die van de provinciale onderwijscommissies van districtsschool-
opzieners. Evenals hoofdinspecteur Van den Ende had inspecteur Wijnbeek het
bureaucratische centralisme van de landelijke overheid als administratieve zorg
voor het onderwijs van dienst moeten zijn. Er was geen plaats ingeruimd voor
een inspecteur voor het lager onderwijs, het voortgezet lager onderwijs en het
onderwijs op de Latijnse scholen, voor zover deze affiniteit had met de
pedagogische zorg. Inspecteur Wijnbeek heeft door zijn onderwijskundig-
didactische betrokkenheid meegewerkt aan de opheffing van zijn functie.
4.2 Een volgende hoofdinspecteur?
In de jaren dertig van de negentiende eeuw werd in een wetsconcept uit
1829 - een ontwerp dat overigens niet in behandeling werd genomen (Nooij
1939, 140) - een rijksschooltoezicht geschetst, bestemd voor alle vormen van
onderwijs. Het bleek voor het denken over het Nederlandse schoolsysteem een
invloedrijk wetsconcept te zijn. Het schoolsysteem zou bestaan uit lager onder-
wijs, middelbaar onderwijs en hoger onderwijs. In het ontwerp werd het
opperschooltoezicht - maar dat sprak sedert 1801 voor zich - aan de landelijke
overheid toegedacht, in het bijzonder aan de minister van binnenlandse zaken.
Het gedelegeerde toezicht werd verdeeld over schoolopzieners voor het lager
onderwijs die alle soorten onderwijsinstellingen van dat niveau zouden inspec-
teren, en over schoolopzieners voor het middelbaar onderwijs die toezicht zou-
den uitoefenen over zowel Franse scholen als Latijnse scholen. Het academi-
sche onderwijs van de hogescholen behoorde niet tot het werkterrein van het
rijksschooltoezicht. Van een hoofdinspecteur of een inspecteur-generaal was
geen sprake. Schoolopzieners voor het lager onderwijs vormden, als vanouds,
per gewest een provinciale commissie van onderwijs. De gouverneur van de
provincie zou - zoals in 1821 verordonneerd was - als hun voorzitter optreden.
233