"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

tot 1879 slechts ongeveer 45. Het rijksschooltoezicht constateerde dat de kan-
didaten zich vakinhoudelijk niet voldoende voorbereidden. Een aantal van hen
werd zelfs geacht geen voldoende cognitieve aanleg te hebben voor het leraar-
schap. De geringe uitkomsten van de m.o.-examens die gedurende vele jaren
onderwerp van discussie waren - ook in het parlement (Verseput 1980, 37 e.v.)
- leidden er toe dat het rijksschooltoezicht zijn inspecterende taak uitbreidde tot
toezicht op m.o.-aktenopleidingen. Inspecteur Coops met name berichtte in
1917 over zijn bezoek aan de "Cursus Fransch B van de Vereeniging
"Middelbare Akten" te Amsterdam. Ten huize van" een van de docenten
"werd een les van dezen leeraar bijgewoond". Het bezoek gaf geen aanleiding
tot nader onderzoek. De inspecteur noteerde in zijn rapport: "geene opmerkin-
gen" (ABiZf 415). Klaarblijkelijk was inspecteur Coops tevreden met de docent
en het niveau van zijn onderwijs. De geringe resultaten van een m.o.-akte
moesten gezocht worden in de geringe kwaliteit van de niet-academisch
gevormde kandidaat. Onderwijzers die een m.o.-akte wilden behalen, werden
met enige achterdocht bekeken. Zouden die examinandi die uit een andere
milieu kwamen dan de academisch gevormde leraar, wel in staat zijn zich in
cognitief-culturele zin te handhaven in een omgeving van leraren aan de hbs?
Het examen voor een m.o.-akte werd als selectiemiddel gebezigd. Eerder - in
1880 - had een commissie uit de Tweede Kamer met betrekking tot het examen
in de Nederlandse taal de vraag gesteld "of in het algemeen het hoofddoel niet
geheel uit het oog wordt verloren, dat toch geen ander is dan om onderwijzers
te bekomen, die geschikt en bekwaam zijn om aan jongelieden van 12-18 jaren
zoodanig onderwijs te geven, dat dezen in staat zijn met vrucht de voortbreng-
selen der litteratuur eener taal te lezen en zich zoowel schriftelijk als mondeling
behoorlijk in die taal uit te drukken. Werd dit meer in het oog gehouden dan
zou het examen zeker ligter, de resultaten van het onderwijs welligt gunstiger
zijn" (Verseput 1980, 37). Inspecteur Coops maakte evenwel geen opmerkin-
gen over de omvang van het onderwijs- en examenprogramma, terwiji bekend
was dat de opleiding voor een m.o.-akte zwaarder was dan een universitaire
studie. Het rijksschooltoezicht stelde geen veranderingen voor in de vorm van
verlichting van het studie- en examenprogramma.
Terwiji aan academisch gevormde leraren geen onderwijskundig-didacti-
sche voorwaarden werden gesteld, werd aan kandidaten voor een m.o.-akte
een voorbereiding op de zogenoemde akte Q verwacht. Aan elke m.o.-akte
372