"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

in de alledaagse praktijk veelal traditioneel" bleef: een "sturende leraar en
overwegend afwachtende leerlingen" (OV 1998, 121). "Veel leerlingen", aldus
berichtte het onderwijsverslag over 1999, "vinden het moeilijk om de studie
zelf te organiseren". Het ontbrak hun aan zelfdiscipline, terwijl zij niet geleerd
hadden hun leeractiviteiten adequaat te organiseren. De school werd saai door
het nieuwe systeem, meenden de leerlingen; je "kunt net zo goed een schrifte-
lijke cursus volgen" merkten ze op. Desondanks gaven leerlingen van vwo-
afdelingen in meerderheid aan "dat ze de manier van werken en studeren in de
tweede fase prettig vinden, terwijl dat slechts bij de helft van de havo-leerlin-
gen het geval is". Vooral het geordend organiseren van hun schoolwerkzaam-
heden was voor havoleerlingen moeilijk. Daarbij speelde de leraar een rol van
betekenis. "Vrijwel alle leerlingen geven te kennen dat zij voor bepaalde vakken
wel, maar voor andere vakken niet zelfstandig zijn gaan werken. Dat is sterk
leraarafhankelijk". De onderwijsgevende moest zijn leerlingen leren zelfstandig
en vooral geordend en gedisciplineerd te werken. De nadruk van onderwijzen
en leren lag op het beoefenen van vaardigheden. Leren was veranderd; het was
geen opnemen en verwerken van kennis meer, het was het zich eigenmaken en
uitvoeren van vaardigheden: "het wezenskenmerk van het studiehuis". Het
onderwijsprogramma omvatte het maken van werkstukken, het verrichten van
onderzoek en het houden van presentaties. Vooral "het grote aantal praktische
opdrachten waartoe de afzonderlijke examenprogramma's van veel vakken ver-
plichten" nam veel tijd in beslag. Het onderwijsprogramma werd dan ook door
vele leerlingen te omvangrijk geacht. Vooral "de stapeling van allerlei opdrach-
ten" werd als bezwaarlijk ervaren (OV 1999, 109 e.v.). Het gaf zelfs enige
maatschappelijke onrust die in het jaar 2000 eindigde met een aanvankelijk
weinig succesvolle leerlingenmars naar het gebouw van de Tweede Kamer. In
2001 werd scholen op basis van een noodwet toegestaan "hun leerlingen niet
meer alle verplichte lesstof te laten volgen" (NRC, 7 juni 2001, 12).
6.8.4.5 Herstructurering van het rijksschooltoezicht
van het voortgezet onderwijs
De drie genoemde wijzigingen - de introductie van de bav, de samen-
voeging van het mavo, het vbo en het svo tot vmbo en de invoering van de
tweede fase in het vo - vereisten herstructurering van het rijksschooltoezicht
vo. Ook de herziening van het onderwijsleerprogramma van de drie genoemde
755