"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

november 1920, in de scholen van het lager onderwijs in zijn gebied "een
onderzoek in te stellen naar de resultaten van het gegeven onderwijs". De
schoolopziener had een visiterende taak die hij uitoefende in overleg met de
inspecteur. Tijdens het schoolbezoek "behandelde de schoolopziener de leer-
plannen en roosters van lesuren, bemoeide hij zich met de benoemingen van de
onderwijzers en bracht hij advies uit over alle zaken, welke de scholen of het
personeel betreffen" (OV 1922/2, 68 e.v.). Duidelijker kon zijn - admini-
stratieve - taak niet omschreven worden. De schoolopziener bracht omtrent zijn
bevindingen rapport uit aan de inspecteur met wie hij eens per week - samen
met zijn collega-schoolopzieners - overleg pleegde over onderwijsaangele-
genheden. Zijn schooltoezicht kon met recht controlerend genoemd worden.
5.3.5.2 Adjunctinspecteurs
De functie van schoolopziener was niet de enige nieuwe positie bij het
rijksschooltoezicht vanaf 1921. Ook de adjunctinspecteur bij het nijverheids-
onderwijs was als functionaris nog niet eerder voorgekomen. Met ingang van
1921 - het jaar waarin de wet op het nijverheidsonderwijs van 1919 in werking
trad - bestond het rijksschooltoezicht van het nijverheidsonderwijs uit een
reeds eerder genoemde inspecteur-generaal als hoofdinspecteur en uit inspec-
teurs die - zo vreesden enige leden van de Tweede Kamer - aan hem onderge-
schikt waren. Daarenboven konden ook adjunctinspecteurs aangesteld wor-
den. Van hen werd verwacht, dat zij "hunne werkzaamheden" uitoefenden
"onder de inspecteurs, in wier ambtsgebied zij worden werkzaam gesteld".
Het rijksschooltoezicht van het nijverheidsonderwijs kenmerkte zich door een
hierarchische structuur. Hoewel over de positie van de adjunctinspecteur tij-
dens het parlementaire overleg niet gesproken werd, laat het zich denken dat
bij de bezorgdheid van de Tweede-Kamerleden over de hierarchische structuur
van het rijksschooltoezicht van het nijverheidsonderwijs met een inspecteur-
generaal en zijn inspecteurs, ook de adjunctinspecteurs konden worden
betrokken. Veel nadruk legden enige leden van de Tweede Kamer op de
inspecteur-generaal als "de generaal" "van die inspecteurs". De minister van
onderwijs ontkende weliswaar een dergelijk onderschikkend verband, maar
een koninklijk besluit van 1921 kon niet verkeerd worden begrepen. "De
inspecteur-generaal van het nijverheidsonderwijs is belast", zo meldde bedoeld
koninklijk besluit, "met het algemeen toezicht op het nijverheidsonderwijs".
433