"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

schoolopziener C.H. den Hertog en J. Lohr, die leerlingen oefeningen boden om
woordsoorten en zinsdelen te onderscheiden (Hertog e.a. 1907, 3).
Cezegde en onderwerp
Wat menschen, dieren en dingen doen
Aan het station
De trein nadert. De machinist stopt De trein staat stil. De conducteur roept.
De wagens vliegen open. De reizigers stappen uit. De pakkedragers snellen
toe. De krantenjongen schreeuwt. De reizigers stappen in. De stationschef
wenkt. De schel luidt De locomotief fluit. De trein vertrekt
1. Zoek de woorden, die zeggen, wat er gebeurt.
2. Evenzoo de namen van de menschen en dingen, waarvan met die woorden
lets gezegd wordt.
3. Breng alle enkelvoudige zinnen in het meervoud.
4. Hoe moet het zijn, wanneer dit alles op een vroegeren tijd, b.v. gisteren of
de vorige week, voorviel?
4.7.3.3 Een moderne vreemde taal
Onder meer met het taalonderwijs bevorderde het rijksschooltoezicht het
intellectualisme van het onderwijs. Als doel van elk onderwijsinstituut werd
gezien een cognitieve vorming van de leerlingen door middel van kennisover-
dracht en vaardighedenontwikkeling. De instrumenteel-culturele vaardigheden
van lezen en schrijven werden zelfs gezien als de voorwaarden tot een ontwik-
keling van de intellectuele vermogens waarover kinderen beschikten. Door mid-
del van een groot aantal schoolvakken als rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis
en natuurkennis, zoals bij het ulo, de hbs, het gymnasium en vakscholen het
geval was, werd de leerlingen een grote hoeveelheid informatie aangeboden.
Taal was hierbij intermediair. Een deel van deze gegevens dienden zij in hun
geheugen op te nemen. Er zou zelfs te veel gememoriseerd moeten worden,
meenden enkele inspecteurs. In 1920 gaf inspecteur Mesker als zijn mening, dat
met name het mulo te veel gericht was op de oefening van het geheugen. Er
zou, naar zijn opvatting, "te weinig aandacht" geschonken worden "aan de
ontwikkeling van het verstand. Er wordt te veel gevraagd: wat eischt het exa-
350