"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

voor de interne communicatie. De veldinspecteurs meenden dat ze op grotere
afstand werden gezet door een aan de inspectieleiding toegevoegde laag. In
1983 stelde oud-inspecteur van het lo GJ. Straver dat niemand over de nieuwe
hierarchische structuur heeft staan juichen. Hij vond met name de invoeging
van de rangen van algemene hoofdinspecteurs onnodig en kunstmatig. Het
waren, naar zijn oordeel, overbodige posities. Inspecteur Straver merkte enigs-
zins wantrouwend op, dat de "hierarchie meer als middel gebruikt wordt om de
basis uit te schakelen" (Straver 1983, 12). De adviezen van de veldwerkers die
zij in hun rapporten formuleerden, konden, zo berichtten enkele inspecteurs,
door elke overleglaag die geconstrueerd werd tussen hen en de leiding van de
inspectie, worden bijgesteld. Bij haar pensionering stelde categoriaal hoofdin-
specteur mevrouw B.C.MJ. Twaalfhoven dat er "nogal wat lagen tussen de
inspecteur-te-velde en de inspecteur-generaal" (INT 1981.1.7, 10) opgemerkt
konden worden. Het hierarchische traject zou - en dat bleek voor de rijks-
schooltoezichthouders een frustrerend aspect te zijn - "filtrerend" (INT
1981.1.8, 15 e.v.) werken, zoals de voorzitter van de Vereniging van Leden van
het Rijksschooltoezicht (VRO) J.Ch.F. de Vries in 1981 aangaf.
De uitspraak van inspecteur Wolf over de depersonalisatie - het derde
bezwaar - kreeg perspectief door de opmerking van inspecteur H.N.
Peltenburg die bij zijn afscheid in 1989 opmerkte, dat de rijksschooltoe-
zichthouder in vroeger dagen "inspecteur" was, "nu ben je van de inspectie.
Je vertegenwoordigt een systeem, een structuur". "In plaats van een gentle-
mans agreement" tussen de inspecteur en de leraar en onderwijzer "worden
nu voorschriften gehanteerd" (INT 1989.9.10, 1), meende hij te kunnen
vaststellen. Slechts op grond van betrokkenheid kon het rijksschooltoezicht,
naar de mening van inspecteur Wolf in 1973, op de hoogte zijn "van de aard,
werkwijze en mogelijkheden van elke school en de moeilijkheden of tegenwer-
kende factoren waarmede men te kampen" (AOeWe 150.6.43.1.1, 27 decem-
ber 1973, 2) had. Vooral inspecteurs van de vijfde en zesde laag van het
rijksschooltoezicht verdedigden hun werkzaamheden die, naar hun inzicht,
"sterk individueel ingesteld" waren. De veldinspecteurs meenden een
"individuele verantwoordelijkheid" (VDC 1978, 42) ten opzichte van de school
en haar onderwijzende personeel te dragen, een verantwoordelijkheid die ze
op grond van de reorganisatie van het rijksschooltoezicht niet wilden inleveren.
Voor de veldinspecteurs lag de "essentie van de inspecteurstaak" in het
627