"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

men?" (OV 1920, A, 2) merkte inspecteur Mesker op. Daarbij lag de nadruk op
reproduceerbare kennis. Op "het opvattingsvermogen, het begrijpend intellect"
werd nauwelijks een beroep gedaan, meende hij. Het inzicht zou niet verruimd
worden. Bij het vak geschiedenis moesten "reeksen van jaartallen" en bij
aardrijkskunde "talrijke namen" van buiten worden geleerd. "Bij natuurkunde
werden te weinig proeven genomen". Het onderwijs "in de moderne talen"
"was te spraakkunstig, te weinig ging het over het idioom" (OV 1920, A, 2).
Inspecteur JJ. Verbeeten noteerde in zijn onderwijsverslag over het jaar 1920
dat het bij het talenonderwijs van het voortgezet onderwijs hoofdzakelijk han-
delde om "het maken van thema's als grammaticale oefening", ook al was er in
het onderwijsprogramma aan toegevoegd "als voorbereiding voor het verstaan
van geschreven en gesproken taal" (OV 1920, A, 6). De veelgebruikte leerboe-
ken, waaronder "Het geschreven en gesproken Fransch" van F.X. Arnaux, gaven
in voldoende mate aan dat de toevoeging omtrent de spreekvaardigheid als een
overbodigheid beschouwd kon worden. Het schriftelijke gebruik van een taal
werd belangrijker geacht dan het mondelinge gebruik ervan (Arnaux 1908, 23):
Lees en vertaal:
1. Je connais le fils et la fille. 2. La fami He est dans la chambre. 3. Void le
travail de son frere Jean. 4. La patrie perd la bataille. 5. L'enfant a mal au pied
et a la main. 6. L'abeille fait le miel. 7. Henri donne le billet au tailleur. 8. Le
fils de ma tante est mon cousin (neef). 9. Mon cousin a la bille du billard.
Enigszins verongelijkt deelde inspecteur W.F. Smits mee dat bij het onder-
wijs in een vreemde taal "nog steeds veel en zeer veel thema's" (OV 1920, A,
7) gemaakt moesten worden. Taalonderwijs betekende, zo had hij in zijn
inspectiegebied ervaren, vooral schriftelijke oefeningen in het vertalen van een
vreemde taal naar het Nederlands en andersom. Soms moesten leerlingen zin-
nen in een vreemde taal aanvullen, zoals bij een les over "The four seasons" in
het schoolboek "English for continental pupils" van J. Vellinga uit 1913:
Spring lasts from ....until....
Summer....
Autumn ....
Winter....
351