"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

Het resultaat van de huiver voor staatspedagogiek was dat de landelijke
overheid zich grotendeels terugtrok op haar administratieve werkzaamheden,
een stellingname die in de tweede helft van de negentiende eeuw tot ontwik-
keling was gekomen en in 1918 zijn vorm kreeg bij de oprichting van het
onderwijsdepartement. Het ministerie van onderwijs had vanaf zijn bestaan
een administratieve taakstelling. Het zorgde voor wettelijke regelingen voor
alle vormen van gemstitutionaliseerd onderwijs en het verdeelde de door de
landelijke overheid beschikbaar gestelde geldelijke middelen over de onder-
wijsinstituten van het Nederlandse schoolsysteem. Een onderwijsopdracht in
de vorm van een inhoudelijke vernieuwing van het Nederlandse schoolsysteem
had het ministerie van onderwijs zich niet gesteld. Het hield zich verre van be-
invloeding van het onderwijsproces door middel van aanwijzingen op de
inhoud van het onderwijsprogramma.
5.3.3 De tweede laag van het rijksschooltoezicht
De tweede laag bestond uit de inspecteur-generaal van het nijver-
heidsonderwijs en een aantal hoofdinspecteurs van het lager onderwijs.
Ondanks de titulatuur van inspecteur-generaal voor de rijksschooltoezichthouder
van het nijverheidsonderwijs, was deze, voor zover het zijn inspectorale taak
betrof, in functionele zin hoofdinspecteur. In een niet gedateerd ontwerp van de
wet op het nijverheidsonderwijs werd zijn positie ook als zodanig aangegeven
(ABiZj 5, 8 mei 1919, afd. V.O. 663, 13). De aanduiding inspecteur-generaal die
rijksschooltoezichthouder De Groot in 1919 te beurt viel, diende opgevat te wor-
den als een kwalificatie die zich beperkte tot de hoofdinspecteur van het nijver-
heidsonderwijs. Het was een vorm van waardering hem door de minister van
onderwijs op grond van "een deferentie voor den persoon" (Groot 1930, 83)
verstrekt. De werkzaamheden die De Groot sedert zijn benoeming tot inspecteur
van het middelbaar onderwijs in 1899 ten behoeve van het nijverheidsonderwijs
had verricht, werden door de minister meer dan verdienstelijk geacht. In 1907
viel in het Voorlopig Verslag van de Tweede Kamer der Staten-Generaal over het
vakonderwijs te lezen dat er sprake was van "stichting van nieuwe en uitbreiding
van bestaande zeevaart-, Industrie-, handels-, ambachts- en teekenscholen"
(HTK 1906, 63), uitkomsten die grotendeels - in elk geval betrekking hebbend
op ambachtsscholen - als verdiensten van inspecteur De Groot werden be-
schouwd. Sommige leden van de Tweede Kamer meenden zelfs dat de invloed
413