"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

gens zorg voor een mededeling in de sedert 1800 bestaande "Bijdragen
betrekkelijk den staat en de verbetering van het schoolwezen in het Bataafsch
Gemeenebest" (BSVa 1800 e.v., BSVb 1806 e.v., BOOa 1810 e.v. en BOOb
1814 e.v.) en de latere - vanaf 1815 - "Nieuwe Bijdragen ter bevordering van
het onderwijs en de opvoeding, voornamelijk met betrekking tot de lagere
scholen in de Vereenigde Nederlanden" (NBO 1815 e.v.). Tenslotte overlegden
de schoolopzieners voor het lager en voortgezet lager onderwijs met de
gemeentebesturen over de kwaliteit van het schoolgebouw en zonodig over de
verbetering ervan.
De schoolopziener voor het onderwijs aan Latijnse scholen - met de kwa-
lificatie van inspecteur - stuurde zijn gegevens over het onderwijs rechtstreeks
aan het departement van onderwijs. Evenals zijn collega-schoolopzieners van
het lager en voortgezet lager onderwijs was ook hij gericht op het intern-
inhoudelijke verloop van het onderwijs aan de Latijnse scholen. Zijn informatie
verkreeg hij, evenals de districtsschoolopzieners, onder meer door schoolbe-
zoek. Verder trachtte de schoolopziener voor het onderwijs aan Latijnse scho-
len door middel van gesprekken met docenten de beroepsopvatting van het
onderwijzende personeel te peilen en voor zover hij die niet gepast achtte, te
wijzigen. De rectores van Latijnse scholen attendeerde hij, indien dit noodza-
kelijk bleek, op onvolledigheden in het onderwijsprogramma.
3.3.5 Andere vormen van schooltoezicht
De hierarchic van het rijksschooltoezicht werd ondersteund door een
vierde categoric schooltoezicht, te weten het al sedert eeuwen bestaande
gemeentelijke schooltoezicht, het toezicht op stichtingsscholen, zoals wees-
huisscholen dat ook bogen kon op een lange historic, en het toezicht op het
onderwijs op het platteland, een vorm van toezicht die evenzeer van oudere
datum was. Deze vormen van schooltoezicht behoorden niet tot het school-
toezicht dat in het leven geroepen was door de landelijke overheid. Het agent-
schap van nationale opvoeding had het evenwel van belang gevonden veel uit
vroeger dagen te handhaven. De andere vormen van schooltoezicht waren een
nuttige aanvulling op het districtsschooltoezicht, "strekkende de aanstelling
van dusdanig Plaatselijk Toevoorzicht" en de bestaande vormen van toezicht
op stichtingsscholen "alleenlijk om" de rijksschooltoezichthouder "in zijne
werkzaamheden daar ter plaatse behulpzaam te zijn" (Hoorn 1907, 243). De
118