"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

schoolbezoek, alwaar het contact gerealiseerd werd "tussen schoolmeester",
de onderwijsgevende voor de klas, en "oud-schoolmeester", de schoolbezoe-
kende inspecteur (VDC 1978, 42 e.v.). Inspecteur Wolf schreef dat het
kenmerkende van de inspecties van het ko en het lo was "hun hecht en per-
soonlijk kontakt met de scholen en leerkrachten" (AOeWe 150.6.43.1.1, 27
december 1973, 2). Het leek een sedert 1801 bestaand privilege dat gekoes-
terd werd. Jaren later - in 1983 - merkte inspecteur H. Kamphuis in een verslag
over "Een dag met inspecteur Kamphuis" op nog steeds waarde te hechten
"aan informele contacten binnen en met de scholen" (INT 1983.4.2, 3). In-
specteur nautisch onderwijs (Imno) M. Pool wist het bij zijn pensionering in
1986 zeker. Hij beschouwde zichzelf "voor de scholen een vertrouwensman"
(INT 1986.6.7, 2).
De vrees van de veldinspecteurs spitste zich toe op de uniformering van
hun inspectiewerkzaamheden. Ook daarbij zouden zij, zo meenden de veldin-
specteurs, hun individuele inbreng moeten inleveren ten behoeve van een
gelijkheid in benaderingswijze van de werkzaamheden van het rijks-
schooltoezicht. Met name het schoolbezoek zou in het licht van de eenheids-
bevorderende maatregelen niet meer een individuele betrokkenheid van een
rijksschooltoezichthouder tonen, maar een collectief-afstandelijke werkwijze
aan de hand van tevoren vastgestelde observatiecategorieen en evaluatie-
criteria. Zowel het inspectoraat van het ko en van het lo als de inspecteurs van
het no waren van mening dat een algemeen referentiekader de "flexibiliteit
van de veldinspecteur" (VDC 1978, 55) zou aantasten. Oud-inspecteur
Y. Rienstra schreef in 1980, een halfjaar na zijn pensionering, dat "een al te
sterke formalisering van de rol van de inspectie voorkomen" diende te wor-
den. "Persoonlijke interesse en capaciteiten, maar ook verworven beroeps-
kwaliteiten" moesten mede bepalend zijn "bij het schoolbezoek en het opstel-
len van verslagen daaromtrent". Met name vragenlijsten ten behoeve van het
schoolbezoek werden door hem ongewenst geacht. Inspecteurs mochten geen
"enqueteurs" zijn, geen "evaluatiemachines" (INT 1980.1.3, 7).
6.4.2 De verzelfstandiging van het rijksschooltoezicht
De bezwaren van de veldinspecteurs tegen de reorganisatie van het rijks-
schooltoezicht vanaf de jaren zeventig van de twintigste eeuw bleken gerecht-
vaardigd. Ze bleven althans niet zonder resultaat. In 1987 gaf inspecteur-
628