"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

Men noemt het paard eene moedige en sterke dier. - Een vruchtbare land
geeft groote voordeel aan de eigenaars.
2) Een tevredene hart is eene onwaardeerbare goed. - Cezoutene vleesch en
bedorvene water zijn dikwijls voor den gezondheid des scheeplieden zeer
nadeelige. - Nieuwbakkene brood is niet gezond. - Onrijpe ooft zal een
verstandige kind niet eten.
3) Een kleine kind heeft gaarne mooije speelgoed. - Jan leest gaarne in een
goede boek. - Piet at gaarne rijpe ooft, versche vleesch en versche groen-
te, en dronk gaarne versche bier, zuivere water, doch geen warme drank.
De meeste leerlingen bleven vooralsnog aangewezen op de hoofdvakken
lezen, schrijven en rekenen. Als er al onderwijs gegeven moest worden in ken-
nisvakken en mathematisch-natuurwetenschappelijke vakken, dan diende dat,
naar het inzicht van de Overijsselse commissie van onderwijs, zich te beperken
"tot het geven van een oppervlakkig overzigt der gewijde en vaderlandsche
geschiedenissen"; aardrijkskundige kennis "van ons vaderland", een "alge-
meen denkbeeld van de gedaante en verdeeling van onzen aardbol, en eene
eenigszins meerdere uitgebreide beschrijving" van "ons werelddeel"; "wegne-
ming, of, voorkoming van vooroordeelen en bijgeloovigheden" met betrek-
king tot natuurverschijnselen, "het onderhouden en bewaren van de gezond-
heid en het vermijden van gevaren bij brand, onweder, en wat dies meer zij"
(ARSO 385).
Voor het schoolvak schrijven publiceerde schoolopziener R. Rijkens in
1827 een "Practische Handleiding", waarin het zogenoemde lopende schrift
gepropageerd werd, "een wijze van schrijven, waarbij men alleen werkt, om
zijne gedachten spoedig op papier te stellen" (Douma 1922, 165). De leerlin-
gen moesten vooral de grondvormen leren schrijven, zoals strepen, haken en
lussen. Zij dienden de vooroefeningen die leiden tot het schrijven van letters,
woorden en zinnen, in zogenoemde schrijfschriften te oefenen. De leerlingen
moesten hun vorderingen zelf kunnen opmerken. Er diende eerst met een grif-
fel op een lei geoefend te worden, daarna volgden oefeningen met pen en
papier. Uiteindelijk moesten de leerlingen zowel in klein, middel- als in groot-
schrift kunnen schrijven (Visser 1995, 157).
Het schoolvak rekenen behelsde het leren tellen, het begrip van de waar-
de van een getal en de hoofdbewerkingen met hele en gebroken getallen
167