"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

sies die in het leven waren geroepen - soms ging het alleen maar om tijdelijk
gedelegeerden - omdat de hoofdcommissie zich richtte op de Latijnse school.
Voor de Franse scholen had de hoofdcommissie geen belangstelling
omdat deze enerzijds een particulier karakter hadden en anderzijds geken-
merkt werden door een maatschappelijke gerichtheid. De Franse school was
aanvankelijk een handelsschool. Doordat het vak Latijn aan het onderwijspro-
gramma ontbrak, was het onderwijsinstituut, naar de opvatting van de hoofd-
commissie, van geringere betekenis. Een vorm van schooltoezicht was echter
alleszins gerechtvaardigd; uiteindelijk subsidieerde het gemeentebestuur in
enkele gevallen dit soort onderwijsinstituten. Hoewel deze categoric scholen in
verband met de lokale gemeentelijke financiele bijdragen onder het stedelijke
schooltoezicht van het curatorium viel, lieten de curatoren van de plaatselijke
commissie van schooltoezicht deze taak over aan gedelegeerden om in hun
opdracht de Franse scholen te bezoeken en de onderwijsleerprestaties te con-
troleren en te evalueren (Esseboom 1995, 333). Geleidelijk aan ontstonden er
commissies van schooltoezicht over "fransche, duytsche ende rekenschoolen"
(Brok 1964, 213), zoals in 1643 in Breda (Brok 1964, 213) en 1720 in
Rotterdam (Dodde 1991 b, 86). Deze commissies werden deelcommissies van
schooltoezicht voor Franse scholen die in de bovenbouw onderwijs gaven in
het Frans en in de onderbouw in het Nederlands.
Bij de scholen voor onderwijs voor kleine-kinderen en voor het lager
onderwijs was er sprake van eenzelfde ontwikkeling. Aanvankelijk behoorden
ook deze onderwijsinstituten tot het schooltoezicht van de stedelijke curato-
ren. Het toezicht op de bewaarscholen en de scholen voor lager onderwijs
werd echter, zoals dat bij de Franse school had plaats gevonden, aan gedele-
geerden toegewezen. Zij traden namens het curatorium op om in de loop van
de tijd in commissieverband zelfstandig hun inspectiefunctie uit te oefenen.
Het werden deelcommissies van schooltoezicht voor kleine-kinderscholen en
voor lagere scholen.
Met deze ontwikkeling werd evenwel niet volstaan. Er kwamen in de ste-
den nog enkele andere commissies van schooltoezicht bij. Het toezicht op de
scholen van de weeshuizen werd uitgeoefend door de bestuursleden - de
regenten - van het tehuis. Het toezicht op armenscholen was in handen van
afzonderlijke stedelijke schooltoezichthouders en van diaconale schoolopzie-
ners. Zij waren ten opzichte van het curatorium van de stedelijke hoofdcom-
70