"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

1920 het buitengewoon onderwijs in de wet op het lager onderwijs opgeno-
men. Het was lager onderwijs onder de naam "buitengewoon lager onderwijs"
(OV 1923/2, 239) (buo). Een koninklijk besluit van 1923 gaf aan welke scholen
onder deze maatregelen zouden vallen. Het waren de scholen voor blinden,
doofstommen en zwakzinnigen. In 1931 kwamen daar de scholen voor licha-
melijk gebrekkigen bij. Ook werd in het koninklijk besluit een plaats gegund
aan scholen voor psychopaten (Vliegenthart 1970, 149), waartoe in 1854 te
Rotterdam een aanzet gegeven was (Dodde 1991, 354). Deze uitbreiding van
soorten van buo bleek het begin van een institutionele differentiate van deze
vorm van onderwijs. In 1966 telde het buo een zestiental soorten, waar zoveel
mogelijk onderwijs gegeven werd in de vakken van het lager onderwijs.
De vereniging Effatha werd in 1888 in Utrecht opgericht en stelde zich ten doel in diverse steden
onderwijs te verzorgen voor doofstomme kinderen. Op de foto uit de eerste decennia van
de twintigste eeuw zijn de onderwijzer en een leerling bezig met articulatieoefeningen. De op
de tafel geplaatste spiegel is hulpmiddel bij dit onderwijs. De andere leerlingen werken aan hun
reken- of taalopdracht die zij met lei en griffel uitvoeren, attributen die tot ver in de twintigste
eeuw in gebruik waren (foto Stadsarchief Dordrecht).
Het buo was door de stimulerende activiteiten van de eerste rijks-
schooltoezichthouder van het buitengewoon onderwijs - A. van Voorthuijsen -
die in 1921 was aangesteld, in aantal en in gedifferentieerdheid toegenomen.
Zijn zorg voor het onderwijs waarvoor inspecteur Van Voorthuijsen was aange-
trokken, gaf nog eens aan dat het rijksschooltoezicht geen organisatorische
521