"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

opzieners - er waren er een negental - van wie de activiteiten overeenkwamen
met die van de schoolopzieners van het lager onderwijs en voortgezet lager
onderwijs. Zij maakten verslagen van hun schoolbezoek die ingeleverd moes-
ten worden bij de plaatselijke joodse onderwijscommissie (Janssen 1977, 41).
Sedert 1837 fungeerde er een inspecteur voor het joodse onderwijs in
Nederland, te weten S.I. Mulder (Erdtsieck 1995, 77). Zijn jaarlijkse rapporten
waren gebaseerd op de informatie die de joodse onderwijscommissies hem
toezonden. Deze informatie vulde inspecteur voor het joodse onderwijs
Mulder aan met gegevens van zijn eigen schoolbezoeken aan de joodse
onderwijsinstituten. Ook de districtsschoolopziener voor het lager en voortge-
zet lager onderwijs bezocht de joodse scholen, als er tenminste aan deze
onderwijsinstituten onderwijs gegeven werd in de zogenoemde maatschappe-
lijke vakken. In 1809 was gestipuleerd dat "de Israelitische scholen en onder-
wijzers" wat de maatschappelijke vakken betreft "op gelijken voet" "gebragt
en behandeld" moesten worden "als alle de overige lagere scholen en onder-
wijzers, in dit rijk gevestigd" (ARSF 4). De rabbijn-inspecteurs hielden toezicht
op het joodse godsdienstonderwijs. Ook zij waren, evenals de districts-
schoolopzieners, overwegend intern-inhoudelijk op het onderwijs gericht.
Deze gerichtheid leidde er in 1816 toe dat onder meer de onderwijscommissie
van de joodse gemeenschap te Zwolle overleg pleegde met de Overijsselse
commissie van onderwijs over verandering en verbetering van het Israelitische
onderwijs (ARSO 383). Alhoewel daaromtrent geen informatie beschikbaar
bleek, mag verondersteld worden dat ook elders een dergelijk contact tot
stand kwam.
3.3.6 De positie van districtsschoolopzieners
De schoolopzieners van de provinciale commissies van onderwijs werden
niet benoemd op grond van hun deskundigheid in het onderwijs. Voor de
schoolopzieners was hun maatschappelijke positie doorslaggevend. Zij werden
gevraagd om de functie van districtsschoolopziener te vervullen naast hun
maatschappelijke betrekking. De districtsschoolopzieners hadden een dubbel-
functie. Verder dienden ze te behoren tot de middengroeperingen van de
Nederlandse samenleving. Het ging, naar een mededeling van hoofdinspecteur
Van den Ende in 1823, om "personen van invloed en algemeener betrekkin-
gen", zij het dat daardoor "het schoolopzigt meer in handen" was "van
120