"Een speurtocht naar samenhang" - Onderwijserfgoed

De economische ontwikkeling leek aan het Nederlandse schoolsysteem
voorbij te gaan. Reeds sedert 1976 werd er op onderwijs bezuinigd (tabel 6.4).
Daaraan kwam geen einde. Het leidde er uiteindelijk toe dat het Nederlandse
onderwijs rond de eeuwwisseling naar de eenentwintigste eeuw in een slechte
staat verkeerde. In een interview in het jaar 2000 stelde secretaris-generaal van
het ministerie van onderwijs P. Holthuis, dat het onderwijs "een verwaarloosde
sector" was. "In plaats dat de overheid uitstraalde onderwijs een belangrijke sec-
tor te vinden, deed ze haar best met gelegenheidsargumenten aan te tonen dat
er veel te veel geld naar het onderwijs ging" (Noppen 2000, 33). Ondanks
waarschuwende mededelingen van de Europese Commissie in 1994 en 1995 (EU
1994, 55 e.v., en EU 1995, 71 e.v.) over de achteruitgang van de kwaliteit van
het Nederlandse schoolsysteem, kon een welhaast permanente terugval van de
kwaliteit van het Nederlandse schoolsysteem gesignaleerd worden.
Teneinde de uitgaven van het departement van onderwijs voor de scho-
len op een laag niveau te houden, werd integratie van schoolsoorten als oplos-
sing overwogen. Weliswaar ontbraken onderwijskundig-didactische argu-
menten voor de samenvoeging van soorten van onderwijsinstituten en
onderwijsprogramma's, maar dat weerhield de landelijke overheid er niet van
integratie te bepleiten en te stimuleren. Aan de vrees dat de massaliteit van
het onderwijs in omvangrijke onderwijsinstituten het onderwijsniveau zou
doen dalen, werd nauwelijks aandacht besteed. De samenvoegingen zouden in
elk geval de systeemscheidingen tussen vwo, havo, mavo en Ibo ongedaan
maken, al werd verondersteld dat nivellering het gevolg zou kunnen zijn. Een
sociaal-psychologisch argument voor de integratie lag evenmin voor de hand;
sociale vorming als onderwijsdoelstelling moest bij een vergroting van het aan-
tal leerlingen per onderwijsinstituut als een onmogelijkheid worden opgevat.
Het beginsel van de gelijkheid van onderwijskansen dat verheven was tot
motief voor onderwijsbeleid, werd door de omvang van de gemtegreerde
scholen eerder benadeeld dan bevorderd. De administratieve verwerking van
grote aantallen leerlingen leidde vanaf het eerste schooljaar van het vo tot
indelingen in niveaugroepen. Van het zogenoemde brugjaar van de mammoet-
wet kwam vrijwel niets terecht. Ondanks pogingen tot integratie ontkwam de
school niet aan indelingen op grond van sociaal-economische en sociaal-cultu-
rele verschillen onder leerlingen.
642